- Ph©n tÝch c«ng viÖc lµ nh÷ng c«ng viÖc, thñ tôc x¸c ®Þnh quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm, kü n¨ng theo yªu cÇu cña c«ng viÖc vµ lµm c¬ së x¸c ®Þnh cho viÖc qu¶n trÞ nh©n sù nh»m thùc hiÖn c«ng viÖc mét c¸ch tèt nhÊt.

- Ph©n tÝch c«ng viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ yªu cÇu, ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc, lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng b¶ng m« t¶ c«ng viÖc vµ b¶ng tiªu chuÈn c«ng viÖc.

- B¶ng m« t¶ c«ng viÖc lµ v¨n b¶n liÖt kª c¸c quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm khi thùc hiÖn c«ng viÖc, c¸c mèi quan hÖ trong b¸o c¸o thùc hiÖn c«ng viÖc, c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc, tr¸ch nhiÖm thanh tra, gi¸m s¸t c¸c tiªu chuÈn cÇn ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc.

- B¶ng tiªu chuÈn c«ng viÖc lµ v¨n b¶n tãm t¾t nh÷ng yªu cÇu vÒ phÈm chÊt c¸ nh©n, nh÷ng nÐt tiªu biÓu vµ ®Æc ®iÓm vÒ tr×nh ®é häc vÊn, n¨ng lùc, nguyÖn väng, së thÝch... cña ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc.

B¶ng m« t¶ c«ng viÖc vµ b¶ng tiªu chuÈn c«ng viÖc ®­îc sö dông lµm th«ng tin c¬ së cho viÖc tuyÓn lùa, chän läc vµ ®µo t¹o nh©n viªn, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc vµ tr¶ c«ng lao ®éng.

§Ó thùc hiÖn ph©n tÝch c«ng viÖc ®­îc chÝch x¸c cÇn ph¶i sö dông c¸c lo¹i th«ng tin d­íi ®©y:

1. Th«ng tin vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc: C¸c th«ng tin ®­îc thu nhËp trªn c¬ së cña c«ng viÖc thùc tÕ thùc hiÖn c«ng viÖc, nh­ ph­¬ng ph¸p lµm viÖc, hao phÝ thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc, c¸c yÕu tè cña thµnh phÇn c«ng viÖc.

2. Th«ng tin vÒ yªu cÇu nh©n sù: Bao gåm tÊt c¶ c¸c yªu cÇu vÒ nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc nh­ häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng, c¸c kiÕn thøc hiÓu biÕt liªn quan ®Õn thùc hiÖn c«ng viÖc, c¸c thuéc tÝnh c¸ nh©n.

3. Th«ng tin vÒ c¸c yªu cÇu ®Æc ®iÓm, tÝnh n¨ng t¸c dông, sè l­îng, chñng lo¹i cña c¸c m¸y mãc, trang bÞ dông cô ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh sö dông c«ng viÖc.

4. C¸c tiªu chuÈn mÉu trong thùc hiÖn c«ng viÖc: Bao gåm c¸c tiªu chuÈn, ®Þnh møc thêi gian thùc hiÖn, sè l­îng, chÊt l­îng cña s¶n phÈm hay c«ng viÖc... Tiªu chuÈn mÉu lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

5. C¸c th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng viÖc: Bao gåm c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò ®iÒu kiÖn lµm viÖc nh­ sù cè g¾ng vÒ thÓ lùc, ®iÒu kiÖn vÖ sinh lao ®éng, thêi gian biÓu, ®iÒu kiÖn tæ chøc ho¹t ®éng, cña c«ng ty, chÕ ®é l­¬ng bæng, quÇn ¸o ®ång phôc...

B­íc 1: X¸c ®Þnh môc ®Ých sö dông c¸c th«ng tin ph©n tÝch c«ng viÖc, tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c h×nh thøc thu nhËp th«ng tin ph©n tÝch hîp lý nhÊt.

B­íc 2: Thu nhËp c¸c th«ng tin c¬ b¶n trªn c¬ së s¬ ®å tæ chøc, c¸c v¨n b¶n vÒ môc ®Ých yªu cÇu, chøc n¨ng quyÒn h¹n cña c«ng ty, phßng ban, ph©n x­ëng, s¬ ®å quy tr×nh c«ng nghÖ vµ b¶ng m« t¶ c«ng viÖc cò (nÕu cã).

B­íc 3: Chän lùa c¸c vÞ trÝ ®Æc tr­ng vµ nh÷ng ®iÓm then chèt ®Ó thùc hiÖn ph©n tÝch c«ng viÖc nh»m lµm gi¶m thêi gian vµ tiÕt kiÖm h¬n trong ph©n tÝch c«ng viÖc, nhÊt lµ khi cÇn ph©n tÝch c¸c c«ng viÖc t­¬ng tù nh­ nhau.

B­íc 4: ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó thu thËp th«ng tin ph©n tÝch c«ng viÖc. Tuú theo yªu cÇu møc ®é chÝnh x¸c vµ chi tiÕt cña th«ng tin cÇn thu thËp. Tuú theo d¹ng ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, cã thÓ sö dông mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p thu nhËp th«ng tin sau ®©y: Quan s¸t, bÊm giê, chôp ¶nh, pháng vÊn, b¶ng c©u hái.

B­íc 5: KiÓm tra, x¸c minh l¹i tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin. Nh÷ng th«ng tin thu thËp ®Ó ph©n tÝch c«ng viÖc trong b­íc 4 cÇn ®­îc kiÓm tra l¹i vÒ møc ®é chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ b»ng chÝnh c¸c nh©n viªn, c«ng nh©n thùc hiÖn c«ng viÖc vµ c¸c gi¸m thÞ, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã.

ViÖc thu thËp th«ng tin ®Ó ph©n tÝch c«ng viÖc th­êng do c¸c chuyªn gia vÒ nh©n sù, c«ng nh©n, nh©n viªn trùc tiÕp thùc hiÖn c«ng viÖc vµ c¸c gi¸m viªn trùc tiÕp tiÕn hµnh.

- Pháng vÊn c¸ nh©n víi tõng c«ng nh©n viªn.

- Pháng vÊn víi nhãm c«ng nh©n, nh©n viªn thùc hiÖn cïng mét lo¹i c«ng viÖc.

- Pháng vÊn c¸c gi¸m thÞ vµ nh÷ng ng­êi cã hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ c«ng viÖc.

* Nªn pháng vÊn c¸c néi dung sau:

- NhiÖm vô cña c«ng viÖc

- QuyÒn h¹n thùc hiÖn

- §Æc ®iÓm cña c«ng viÖc

- Ph¸t hiÖn ®­îc nhiÒu th«ng tin vÒ c¸c ho¹t ®éng, c¸c quan hÖ quan träng trong c«ng viÖc mµ c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c kh«ng thÓ t×m ra ®­îc.

- Cho ta c¬ héi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu vµ chøc n¨ng cña ph©n tÝch c«ng viÖc

- Nhanh chãng vµ ®¬n gi¶n khi thùc hiÖn.

- Sù bãp mÐo th«ng tin: Nh÷ng ng­êi ®­îc pháng vÊn th­êng ngô ý r»ng viÖc ph©n tÝch c«ng viÖc lµ nh»m thay ®æi tiÒn l­¬ng, n©ng cao ®Þnh møc, gi¶m bít sè l­îng lao ®éng, do ®ã hä th­êng cã xu h­íng ®Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ nh÷ng khã kh¨n cña m×nh vµ gi¶m bít møc ®é tr¸ch nhiÖm vµ khã kh¨n cña ng­êi kh¸c.

- C«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo?

- C¸c nhiÖm vô, quyÒn h¹n chÝnh trong c«ng viÖc lµ g×?

- Nh÷ng bé phËn hay vÞ trÝ kh¸c nhau trong c¬ thÓ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc?

- Tr×nh ®é v¨n ho¸, kinh nghiÖm, c¸c v¨n b¶n chøng chØ tèt nghiÖp cÇn cã theo yªu cÇu thùc hiÖn c«ng viÖc?

- Nh÷ng c¬ së tÝnh to¸n vµ c¸c tiªu chuÈn trong ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc?

- Yªu cÇu vÒ tinh thÇn vµ thÓ lùc cña nh©n viªn khi thùc hiÖn c«ng viÖc?

- Cã sù may rñi hay yÕu tè bÊt th­êng trong thùc hiÖn c«ng viÖc?

§Ó pháng vÊn c«ng viÖc cã hiÖu qu¶ cÇn chó ý c¸c chØ dÉn sau:

- Tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc giái nhÊt vµ ng­êi cã kh¶ n¨ng m« t¶ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm, c¸ch thùc hiÖn c«ng viÖc giái nhÊt.

- Nhanh chãng thiÕt lËp quan hÖ víi ng­êi bÞ pháng vÊn, s¬ bé nh¾c l¹i môc ®Ých pháng vÊn vµ gi¶i thÝch v× sao l¹i chän hä ®Ó pháng vÊn.

- Thùc hiÖn pháng vÊn theo h­íng dÉn cña c¸c b¶ng chØ dÉn, xem l¹i c¸c c©u hái cÇn thiÕt. L­u ý h­íng dÉn nh©n viªn tr¶ lêi theo yªu cÇu vµ bæ sung thªm nh÷ng ®iÒu bÞ bá sãt.

- §Ò nghÞ nh©n viªn liÖt kª c¸c nhiÖm vô mµ hä ph¶i thùc hiÖn kh«ng theo qui ®Þnh th«ng th­êng vÒ tÇm quan träng vµ møc ®é th­êng xuyªn x¶y ra.

- Xem xÐt vµ kiÓm tra l¹i c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc víi viªn gi¸m thÞ hoÆc víi chÝnh ng­êi ®­îc pháng vÊn.

§Ó cho c«ng nh©n, nh©n viªn ®iÒn vµo c¸c b¶ng c©u hái trong ®ã cã m« t¶ c¸c quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc lµ mét ph­¬ng ph¸p rÊt tèt ®Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin ph©n tÝch c«ng viÖc.

Yªu cÇu cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ cÇn x¸c ®Þnh ®­îc:

- Nªn dùa vµo b¶ng c©u hái, nh÷ng c©u hái nh­ thÕ nµo?

- C¬ cÊu cña c©u hái ®ã ra sao?

Th«ng th­¬ng trong thùc tÕ cã hai th¸i cùc tr¸i ng­îc nhau vÒ vÊn ®Ò c©u hái lµ:

- Ngoµi chøc n¨ng, nhiÖm vô chÝnh, cßn yªu cÇu nh©n viªn qu¸ nhiÒu c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô kh¸c nhau.

- Yªu cÇu nh©n viªn qu¸ s¬ sµi, ®¬n gi¶n c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô chÝnh cña c«ng viÖc.

Mét b¶ng c©u hái tèt th­êng kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm cña hai th¸i cùc trªn.

¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p c©u hái:

- Chi phÝ thÊp h¬n so víi ph­¬ng ph¸p pháng vÊn.

- Nhanh chãng thu thËp ®­îc th«ng tin tõ nhãm ®«ng.

Nh­îc ®iÓm: H¹n chÕ t­ duy cña ng­êi ®­îc hái do bÞ khèng chÕ vÒ néi dung trong b¶ng c©u hái.

Ph­¬ng ph¸p quan s¸t trùc tiÕp cã nhiÒu h÷u Ých khi cÇn thu thËp th«ng tin ®Ó ph©n tÝch c«ng viÖcchñ yÕu ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu b»ng tay, hoÆc chñ yÕu do sù cè g¾ng vÒ thÓ lùc cña c«ng nh©n viªn s¶n xuÊt thùc hiÖn. Ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng ¸p dông ®­îc ®èi víi c¸c c«ng viÖc cã tÝnh chÊt t×nh huèng nh­ c«ng viÖc cña y t¸ trong phßng cÊp cøu hay c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng trÝ ãc.

Nªn thùc hiÖn quan s¸t theo chu kú c«ng viÖc hoµn chØnh. Chu kú c«ng viÖc lµ thêi gian cÇn thiÕt cho viÖc hoµn thµnh, thùc hiÖn trän vÑn c«ng viÖc.

Sau khi thu thËp th«ng tin cÇn pháng vÊn nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó t×m hiÓu nh÷ng ®iÒu ch­a hiÓu trong qu¸ tr×nh quan s¸t vµ bæ sung thªm c¸c th«ng tin vµ ng­êi quan s¸t bÞ bá sãt.

Cã thÓ tiÕn hµnh quan s¸t võa pháng vÊn, c¸ch lµm nµy nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc dÔ bÞ håi hép hoÆc bÞ ph¸ vì nhÞp ®iÖu lµm viÖc b×nh th­êng, lµm cho kÕt qu¶ quan s¸t khã chÝnh x¸c.

¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn vµ chi phÝ thÊp.

Nh­îc ®iÓm: Kh«ng m« t¶ ®­îc ®Çy ®ñ, s©u s¾c c«ng viÖc.

BÊm giê lµ mét ph­¬ng ph¸p quan s¸t ®Æc biÖt cã sö dông ®ång hå bÊm gi©y ®Ó nghiªn cøu thêi gian hao phÝ khi thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc hoÆc c¸c thao t¸c, ®éng t¸c lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn.

- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c hao phÝ thêi gian khi thùc hiÖn c¸c yÕu tè thµnh phÇn cña c«ng viÖc (b­íc c«ng viÖc, thao t¸c, ®éng t¸c, cö ®éng).

- Cung cÊp c¸c tµi liÖu c¬ së ®Ó x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng.

- Nghiªn cøu lo¹i bá c¸c l·ng phÝ kh«ng nh×n thÊy, c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p lao ®éng, n©ng cao hiÖu suÊt lµm viÖc.

Cã hai h×nh thøc bÊm giê chñ yÕu:

- Mét lµ, bÊm giê liªn tôc nh»m nghiªn cøu hao phÝ thêi gian thùc hiÖn toµm bé b­íc c«ng viÖc theo ®óng tr×nh tù cña c¸c yÕu tè hîp thµnh b­íc c«ng viÖc. BÊm giê khi b¾t ®Çu tõ lóc thùc hiÖn c«ng viÖc cho tíi khi kÕt thóc c«ng viÖc.

- Hai lµ, BÊm giê lùa chän nh»m nghiªn cøu hao phÝ thêi gian thùc hiÖn mét sè yÕu tè hay bé phËn hîp thµnh cña c¸c b­íc c«ng viÖc.

- X¸c ®Þnh môc ®Ých bÊm giê, lùa chän ®èi t­îng ®­îc kh¶o s¸t, gi¶i thÝch cho nh©n viªn hiÓu râ môc ®Ých bÊm giê.

- chuÈn bÞ s½n mäi dông cô cÇn thiÕt nh­: ®ång hå bÊm gi©y, dông cô ghi chÐp, kiÓu mÉu, lùa chän vÞ trÝ quan s¸t thÝch hîp.

- X¸c ®Þnh sè lÇn bÊm giê ®Ó ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt. Sè lÇn bÊm giê phô thuéc vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®é dµi thêi gian thùc hiÖn b­íc c«ng viÖc.

Ng­êi quan s¸t ghi vµo phiÕu bÊm giê thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cña mçi bé phËn thµnh phÇn cña b­íc c«ng viÖc. CÇn ph¶i ph©n biÖt ranh giíi c¸c bé phËn hîp thµnh b­íc c«ng viÖc, nh÷ng lÇn gi¸n ®o¹n vµ nh÷ng lÇn ®o háng ph¶i ghi ®Çy ®ñ.

- X¸c ®Þnh thêi gian thùc hiÖn c¸c bé phËn hîp thµnh cña b­íc c«ng viÖc.

- KiÓm tra møc ®é æn ®Þnh cña d·y sè bÊm giê.

- X¸c ®Þnh thêi gian trung b×nh ®Ó hoµn thµnh c¸c yÕu tè hay bé phËn hîp thµnh cña b­íc c«ng viÖc.

Chôp ¶nh thêi gian lµm viÖc lµ ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t tÊt c¶ c¸c lo¹i hao phÝ thêi gian lµm viÖc trong ngµy, hoÆc c¸c hao phÝ thêi gian khi thùc hiÖn mét khèi l­îng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh.

- Nghiªn cøu t×nh h×nh sö dông thêi gian lµm viÖc, ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n g©y l·ng phÝ thêi gian vµ ®Ò ra biÖn ph¸p kh¾c phôc.

- Nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm tiªn tiÕn ®Ó phæ biÕn trong c«ng nh©n.

- Thu thËp c¸c sè liÖu ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng, ph©n tÝch kÕt cÊu c¸c lo¹i chi phÝ thêi gian lao ®éng trong c«ng nh©n, c¶i tiÕn tæ chøc lao ®éng vµ s¶n xuÊt.

- Cung cÊp nhiÒu th«ng tin nhÊt ®Ó ph©n tÝch c«ng viÖc.

- X¸c ®Þnh cô thÓ, lùa chän ®èi t­îng ®­îc chôp ¶nh, gi¶i thÝch cho nh©n viªn râ môc ®Ých cña viÖc chôp ¶nh.

- N¾m v÷ng t×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt, x¸c ®Þnh néi dung, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc, ®Æc ®iÓm cña ng­êi lao ®éng, ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt thùc hiÖn c«ng viÖc.

- Ph©n lo¹i c¸c hao phÝ thêi gian, ®¬n vÞ ®o l­êng, n¾m v÷ng néi dung ghi chÐp biÓu mÉu.

- ChuÈn bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn, dông cô cÇn thiÕt ®Ó chôp ¶nh.

- Chän vÞ trÝ quan s¸t thÝch hîp.

Ghi ®Çy ®ñ liªn tôc qu¸ tr×nh hao phÝ thêi gian tõ lóc b¾t ®Çu c«ng viÖc ®Õn lóc kÕt thóc ca lµm viÖc (hoÆc giai ®o¹n cÇn nghiªn cøu) theo tr×nh tù thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng nh©n.

- KiÓm tra sè liÖu ®· ghi chÐp, x¸c ®inh ®é dµi thêi gian hao phÝ cña tõng lo¹i c«ng viÖc.

- Ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian vµ ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt thÝch hîp cña mçi lo¹i hao phÝ thêi gian trong toµn bé giai ®o¹n nghiªn cøu.

- Tæng hîp hao phÝ thêi gian cïng lo¹i b»ng c¸ch céng c¸c hao phÝ thêi gian cïng lo¹i trong suèt giai ®o¹n nghiªn cøu.

- §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh sö dông thêi gian lµm viÖc, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra l·ng phÝ vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc.

+ Chôp ¶nh tõng c¸ nh©n: Nghiªn cøu toµn bé viÖc sö dông thêi gian lµm viÖc cña mét nh©n viªn t¹i n¬i lµm viÖc trong suèt ca lµm viÖc hoÆc giai ®o¹n nghiªn cøu mét c¸ch chi tiÕt.

+ Chôp ¶nh thêi gian lµm viÖc cña mét nhãm c«ng nh©n viªn:

- C¸ch thùc hiÖn: cø sau mét chu kú thêi gian lµm viÖc nhÊt ®Þnh, ng­êi chôp ¶nh ghi l¹i c¸c ho¹t ®éng cña tõng c«ng nh©n vµo thêi ®iÓm ®­îc quan s¸t.

- Khi tæng hîp c¨n cø vµo ký hiÖu ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian ®Ó tæng hîp sè lÇn hao phÝ thêi gian cña mçi lo¹i.

Chôp ¶nh thêi gian cña nhãm, kh«ng cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c b»ng chôp ¶nh c¸ nh©n nh­ng cã thÓ cïng mét lóc kh¶o s¸t thêi gian lµm viÖc cña nhiÒu ng­êi.

+ Tù chôp ¶nh ngµy lµm viÖc:

- Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc dùa trªn ba yÕu tè chñ yÕu lµ: d÷ liÖu, con ng­êi vµ vËt dông. Mçi lo¹i yÕu tè d÷ liÖu, mçi nh©n viªn ph¶i thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng sau:

+ Nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña mét nh©n viªn (xem h×nh 2.1)

- C¸c sè thø tù chØ møc ®é khã kh¨n phøc t¹p vµ tÇm quan träng cña c¸c chøc n¨ng khi thùc hiÖn c«ng viÖc.

Ph­¬ng ph¸p nµy nh»m môc ®Ých thu thËp c¸c th«ng tin ®Þnh l­îng, ®¸nh gi¸ møc ®é cña c¸c tr¸ch nhiÖm, nhiÖm vô cña c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau. Ng­êi ph©n tÝch c«ng viÖc ph¶i x¸c ®Þnh mçi vÊn ®Ò cã vai trß g× ®èi víi c«ng viÖc vµ nÕu cã th× ë ph¹m vi, møc ®é ¸p dông thÕ nµo theo c¸ch ph©n lo¹i.

1 - RÊt Ýt ¸p dông

2 - ThØnh tho¶ng

3 - B×nh th­êng

4 - §¸ng kÓ

5 - Th­êng xuyªn

TÊt c¶ c«ng viÖc ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ ®iÓm trªn c¬ së x¸c ®Þnh xem c«ng viÖc ®­îc ®¸nh gi¸ nh­ thÕ nµo theo 5 nhãm.

1 - Ra quyÕt ®Þnh, giao dÞch vµ tr¸ch nhiÖm x· héi

2 - Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc mang tÝnh chÊt hµnh nghÒ, ®ßi hái kü n¨ng cao.

3 - C«ng viÖc ®ßi hái sù cè g¾ng vÒ thÓ lùc.

4 - C«ng viÖc ®ßi hái ph¶i ®iÒu khiÓn m¸y mãc thiÕt bÞ

5 - Xö lý th«ng tin

Sö dông kÕt qu¶ b¶ng ®¸nh gi¸ c©u hái ph©n tÝch chøc vô, ®Ó so s¸nh c«ng viÖc nµy víi c«ng viÖc kh¸c vµ lµm c¬ së ®Ó tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn.

¸p dông ®Ó ph©n tÝch c¸c c«ng viÖc do c«ng nh©n thùc hiÖn nh»m x¸c ®Þnh cÊp bËc hay møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc.

1 - X¸c ®Þnh nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu trong thùc hiÖn c«ng viÖc th«ng th­êng, cã thÓ ph©n lo¹i ®­îc

2 - TÝnh ®iÓm c¸c chøc n¨ng: So s¸nh c¸c chøc n¨ng trªn c¬ së c¸c yªu cÇu, ®Æc ®iÓm khi thùc hiÖn c«ng viÖc, tõ ®ã x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng. Chøc n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ quan träng nhÊt, chiÕm tû träng cao nhÊt so víi tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng kh¸c trong thùc hiÖn c«ng viÖc.

Mçi chøc n¨ng l¹i chia thµnh bèn møc ®é phøc t¹p, øng víi mçi møc ®é phøc t¹p ®ã ng­êi ta cho ®iÓm tèi thiÓu ®Õn tèi ®a.

3 - X¸c ®Þnh sè ®iÓm cña mçi c«ng viÖc: Sè ®iÓm cña mçi c«ng viÖc ®­îc tÝnh b»ng tæng sè diÓm cho tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng cña c«ng viÖc.

4 - ChuyÓn tõ ®iÓm sang bËc: C¨n cø vµo tæng sè ®iÓm cña mçi c«ng viÖc ®Ó chuyÓn tõ ®iÓm sang bËc. Mçi c«ng viÖc cã møc ®é phøc t¹p vµ tÇm quan trong kh¸c nhau sÏ ®­îc xÕp vµo mét cÊp bËc kü thuËt nhÊt ®Þnh, c«ng viÖc cµng phøc t¹p, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cµng cao th× cÊp bËc kü thuËt còng cµng cao.

* Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt do Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý trong ph¹m vi toµn quèc. C¸c doanh nghiÖp kh«ng cã quyÒn ban hµnh c¸c tiªu chuÈn kü thuËt.

* Sè l­îng bËc cña c¸c c«ng viÖc trong cïng mét nghÒ bao giê còng t­¬ng øng víi sè bËc l­¬ng cña c«ng nh©n nghÒ ®ã.

NhËn diÖn c«ng viÖc bao gåm nh÷ng th«ng tin chñ yÕu: tªn c«ng viÖc, m· sè cña c«ng viÖc, ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc, ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ®· ký duyÖt.

Tãm t¾t c«ng viÖc lµ m« t¶ nh÷ng tÝnh chÊt, chøc n¨ng hoÆc nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c«ng viÖc.

CÇn ghi râ mèi quan hÖ chñ yÕu gi÷a ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc víi nh÷ng ng­êi kh¸c ë trong vµ ngoµi doanh nghiÖp.

Tr­ëng phßng nh©n sù cña doanh nghiÖp sÏ cã mèi quan hÖ chñ yÕu trong doanh nghiÖp:

- Thùc hiÖn b¸o c¸o th­êng kú víi phã gi¸m ®èc phô tr¸ch nh©n sù

- Lµm viÖc víi tÊt c¶ uû viªn trong héi ®ång qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ l·nh ®¹o c¸c phßng ban.

- Thùc hiÖn l·nh ®¹o, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña phßng nh©n sù.

- Quan hÖ víi c¸c tæ chøc bªn ngoµi xÝ nghiÖp: v¨n phßng dÞch vô lao ®éng, nghiÖp ®oµn lao ®éng, së lao ®éng...

LiÖt kª tõng chøc n¨ng, tr¸ch nhiÖm chÝnh, sau ®ã cÇn ph¶i gi¶i thÝch c¸c c«ng viÖc cô thÓ cÇn thùc hiÖn trong nhiÖm vô chÝnh ®ã.

VÝ dô: Mét trong sè c¸c nhiÖm vô chñ yÕu cña viªn tr­ëng phßng nh©n sù lµ: "chän lùa, ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é cho nh©n viªn cÊp d­íi" thÓ hiÖn nh­ sau:

- Ph¸t triÓn tinh thÇn hîp t¸c lµm viÖc vµ hiÓu biÕt trong c«ng viÖc

- §¶m b¶o cho nh©n viªn cÊp d­íi cã ®­îc sù ®µo t¹o ®Æc biÖt theo yªu cÇu cÇn thiÕt cña c«ng viÖc.

- ChØ ®¹o viÖc ®µo t¹o, bao gåm viÖc gi¶ng d¹y, h­íng dÉn, gi¶i thÝch vµ cè vÊn cho nh©n viªn cÊp d­íi.

CÇn x¸c ®Þnh râ giíi h¹n hay ph¹m vi quyÒn hµnh cña ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc bao gåm:

- Giíi h¹n cña c¸c quyÕt ®Þnh vÒ mÆt tµi chÝnh, thêi gian...

- Giíi h¹n trong chØ ®¹o gi¸m s¸t nh©n viªn d­íi quyÒn, khen th­ëng, kû luËt.

- ChØ râ ng­êi thùc hiÖn c«ng viÖc cÇn ®¹t ®­îc c¸c tiªu chuÈn g× vÒ sè l­îng s¶n phÈm hay khèi l­îng c«ng viÖc thùc hiÖn trong ngµy, møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, doanh sè b¸n hµng...

LiÖt kª nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®Æc biÖt nh­ ph¶i lµm ca ®ªm, lµm thªm giê, møc ®é tiÕng ån, « nhiÔm, sù may rñi trong c«ng viÖc.

C¸c c«ng viÖc rÊt ®a d¹ng nªn c¸c yªu cÇu cña c«ng viÖc còng rÊt ®a d¹ng, phong phó. Nh÷ng yªu cÇu chung cña b¶ng tiªu chuÈn c«ng viÖc lµ:

- Tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n vµ c¸c kho¸ ®µo t¹o ®· qua.

- C¸c m«n häc chñ yÕu cña c¸c kho¸ ®­îc ®µo t¹o, kÕt qu¶ thi c¸c m«n häc chñ yÕu vµ tèt nghiÖp.

- Tr×nh ®é ngo¹i ng÷: cÇn biÕt ngo¹i ng÷ g× vµ møc ®é vÒ ®äc, nghe vµ viÕt.

- Th©m niªn c«ng t¸c trong nghÒ vµ c¸c thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc.

- Tuæi ®êi

- Søc khoÎ

- Ngo¹i h×nh

- N¨ng khiÕu ®Æc biÖt vµ c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt nh­ ghi tèc ký, ®¸nh m¸y.

- Hoµn c¶nh gia ®×nh

- Tham väng cÇu tiÕn, së thÝch, nguyÖn väng c¸ nh©n.

Khi cÇn tuyÓn chän nh©n viªn ®· ®­îc ®µo t¹o, ®iÒu nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc th«ng qua viÖc nghiªn cøu hå s¬ nh©n viªn, c¸c cuéc ®iÒu tra, tr¾c nghiÖm vµ pháng vÊn.

Tuy nhiªn vÊn ®Ò sÏ trë nªn phøc t¹p h¬n khi cÇn tuyÓn chän nh©n viªn ®Ó ®µo t¹o hä tr­íc khi hä chÝnh thøc ®­îc giao thùc hiÖn c«ng viÖc. TuyÓn chän nh©n viªn ®Ó ®µo t¹o c¨n cø vµo:

1 - Thùc hiÖn ph©n tÝch c«ng viÖc vµ x¸c ®Þnh nªn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc nh­ thÕ nµo? (Tiªu chuÈn mÉu ®Ó ®¸nh gi¸)

2 - X¸c ®Þnh nh÷ng yªu cÇu, ®Æc ®iÓm chÝnh x¸c cña c¸ nh©n mµ ta dù ®o¸n sÏ lµm c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn tèt nhÊt nh­: bµn tay khÐo lÐo, trÝ th«ng minh, møc ®é nh¹y c¶m cña t©m lý...

3 - Chän lùa c¸c øng viªn theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp.

4 - Yªu cÇu øng viªn lµm viÖc vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña øng viªn.

Ph©n tÝch c«ng viÖc lµ nh»m lo¹i bá ®­îc c¸c ®éng t¸c, chuyÓn ®éng thõa vµ t×m ra ®­îc ph­¬ng ph¸p lao ®éng khoa häc ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc.

Ph©n tÝch c«ng viÖc theo yÕu tè thµnh phÇn gåm: b­íc c«ng viÖc, thao t¸c, ®éng t¸c, chuyÓn ®éng. Nh»m lo¹i bá c¸c ®éng t¸c chuyÓn ®éng thõa vµ t×m ra c¸ch thøc phèi hîp thùc hiÖn c¸c yÕu tè thµnh phÇn nhanh nhÊt, tiÕt kiÖm thêi gian vµ søc lùc nhÊt. Nh÷m biÕt ®­îc ph©n tÝch c«ng viÖc theo yÕu tè thµnh phÇn lµ c¨n cø ®Ó ®Þnh møc lao ®éng, nh»m x¸c ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc cho mçi c¸ nh©n.

Ph©n tÝch c«ng viÖc ®èi víi tõng lo¹i ®èi t­îng lao ®éng kh¸c nhau, cã néi dung kh¸c nhau. §èi víi c«ng viÖc cña nhµ qu¶n trÞ vµ tham m­u, ph©n tÝch c«ng viÖc chó träng ®Õn vÊn ®Ò ra quyÕt ®Þnh. §èi víi nh©n viªn, ph©n tÝch c«ng viÖc chó träng ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ quan hÖ giao dÞch trong c«ng viÖc. §èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt ph©n tÝch c«ng viÖc l¹i chó träng ®Õn kh¶ n¨ng sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ, sù cè g¾ng vÒ thÓ lùc, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt. ViÖc ph©n tÝch qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc theo c¸c yÕu tè thµnh phÇn vµ ®Þnh møc lao ®éng ®èi víi c«ng viÖc cña ng­êi c«ng nh©n s¶n xuÊt th­êng mang l¹i kÕt qu¶ râ rÖt, ®Ó ®o l­êng møc ®é chi tiÕt cao h¬n.

C¸c yÕu tè thµnh phÇn cña c«ng viÖc gåm cã c¸c b­íc c«ng viÖc, thao t¸c, ®éng t¸c, chuyÓn ®éng (cö ®éng). C¸c yÕu tè thµnh phÇn cña c«ng viÖc x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm sè l­îng cña c«ng viÖc vµ ph¶n ¸nh cÊu tróc thµnh phÇn cña c«ng viÖc. C¸ch thøc, tr×nh tù phèi hîp thùc hiÖn c¸c yÕu tè thµnh phÇn vµ ph­¬ng ph¸p lao ®éng. Ph­¬ng ph¸p lao ®éng quyÕt ®Þnh lîi Ých vµ tÝnh chÊt hîp lý cña viÖc thùc hiÖn c¸c ®éng t¸c, thao t¸c, c¸c b­íc c«ng viÖc.

B­íc c«ng viÖc lµ bé phËn chñ yÕu cña c«ng viÖc, ®­îc thùc hiÖn bëi mét hoÆc mét nhãm c«ng nh©n ë cïng mét n¬i lµm viÖc, víi mét ®èi t­îng lao ®éng kh«ng ®æi. Sù cè ®Þnh vÒ ®èi t­îng lao ®éng, ng­êi c«ng nh©n vµ n¬i lµm viÖc lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña b­íc c«ng viÖc. Do ®ã dÊu hiÖu ®Æc tr­ng ®Ó ph©n tÝch b­íc c«ng viÖc nµy víi b­íc c«ng viÖc kh¸c lµ sù thay ®æi mét tron ba yÕu tè: n¬i lµm viÖc, ng­êi c«ng nh©n vµ ®èi t­îng lao ®éng.

B­íc c«ng viÖc lµ chu tr×nh kÕt thóc trong ho¹t ®éng cña ng­êi c«ng nh©n, nh»m biÕn ®èi t­îng lao ®éng thµnh b¸n thµnh phÈm hoÆc thµnh phÈm b»ng c¸ch t¹o cho nã nh÷ng h×nh d¸ng, kÝch th­íc, tÝnh chÊt, sù phï hîp cÇn thiÕt.

Thao t¸c lµ mét bé phËn cña b­íc c«ng viÖc, lµ tËp hîp c¸c ®éng t¸c lao ®éng thùc hiÖn liªn tôc víi mét lo¹i dông cô, c¬ cÊu thiÕt bÞ, ®èi t­îng lao ®éng nhÊt ®Þnh, liªn hÖ víi nhau b»ng môc ®Ých chung, víi c«ng cô c¸ biÖt.

Thêi gian thùc hiÖn thao t¸c phô thuéc vµo c¸c yÕu tè:

+ Thêi gian thùc hiÖn c¸c yÕu tè thµnh phÇn cña thao t¸c (®éng t¸c, cö ®éng) vµ c¸ch thøc phèi hîp thùc hiÖn c¸c yÕu tè thµnh phÇn cña thao t¸c.

+ D¹ng c¬ cÊu thiÕt bÞ, dông cô, ®èi t­îng lao ®éng vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ t¹i n¬i lµm viÖc.

§éng t¸c lao ®éng lµ nhãm tæng hîp c¸c chuyÓn ®éng (cö ®éng) thùc hiÖn mét c¸ch liªn tôc, cã c«ng dông chung vµ thÓ hiÖn sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè vËt chÊt trong suèt thêi gian thùc hiÖn.

C¸c yÕu tè vËt chÊt kh«ng thay ®æi lµ dÊu hiÖu chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh giíi h¹n cña ®éng t¸c lao ®éng. NÐt ®Æc tr­ng cña ®éng t¸c lµ tÝnh chÊt phæ biÕn, tÝnh chÊt kh«ng ®æi cña c¸c thµnh phÇn, sù phèi hîp c¸c chuyÓn ®éng trong mçi ®éng t¸c, c«ng søc lao ®éng æn ®Þnh vµ tÝnh chÊt lÆp ®i lÆp l¹i.

Thêi gian hoµn thµnh ®éng t¸c phô thuéc vµo c¸c yÕu tè:

1) CÊu tróc thµnh phÇn ®éng t¸c.

VÝ dô, ®éng t¸c gi¬ tay cÇm mét ®èi t­îng cã thÓ cã c¸c lo¹i thµnh phÇn sau:

- Gi¬ tay, cÇm (2 cö ®éng)

- Xoay ng­êi, gi¬ tay, cÇm (3 cö ®éng)

- Cói xuèng, gi¬ tay cÇm (3 cö ®éng)

- Xoay ng­êi, cuúi xuèng, gi¬ tay, cÇm (4 cö ®éng)

§éng t¸c gi¬ tay cÇm mét ®èi t­îng tiÕt kiÖm søc nhÊt ë ph­¬ng ¸n 1. Ng­îc l¹i, tèn thªm lùc phô vµ kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn lµ ë ph­¬ng ¸n 4.

2) C¸ch thøc phèi hîp c¸c cö ®éng thµnh phÇn:

C¸c cö ®éng trong mét ®éng t¸c kh«ng ph¶i lóc nµo còng tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù chÆt chÏ, cã khi cö ®éng 1 ch­a hÕt, cö ®éng 2 ®· b¾t ®Çu,hoÆc cã thÓ thùc hiÖn 2 cö ®éng song song víi nhau. Khi hai ®éng t¸c cã cïng cÊu tróc thµnh phÇn th× ®éng t¸c nµo cã sè cö ®éng thùc hiÖn song song nhiÒu h¬n sÏ cã thêi gian nhá h¬n.

3) §iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt thùc hiÖn ®éng t¸c:

§iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt ®Ó thùc hiÖn ®éng t¸c bao gåm: N¬i ®Æt ®èi t­îng cÇn ph¶i lÊy, h×nh d¸ng, kÝch th­íc, träng l­îng, tÝnh chÊt cña ®èi t­îng.

VÝ dô, khi cÇm ®èi t­îng thuéc lo¹i tr¬n, bÈn, dÔ vì th­êng thùc hiÖn l©u h¬n do ®ßi hái cã sù tËp trung chó ý cao h¬n cña ng­êi c«ng nh©n.

Cö ®éng lµ yÕu tè s¬ ®¼ng nhÊt trong ho¹t ®éng cña con ng­êi. Cö ®éng lµ sù di chuyÓn mét lÇn mét bé phËn nµo ®ã trong c¬ thÓ con ng­êi vµ kh«ng thÓ chia nhá h¬n ®­îc.

NÐt ®Æc tr­ng cña cö ®éng lµ mçi cö ®éng kh«ng cã yÕu tè ®Ó hîp lý ho¸ mét c¸ch trùc tiÕp. ChØ khi nµo cã sù phèi hîp c¸c cö ®éng míi cã thÓ nghiªn cøu, t×m ra c¸ch thøc phèi hîp thùc hiÖn tèt.

C¸c cö ®éng phæ biÕn lµ gi¬ tay, dÞch chuyÓn, cÇm.

Thêi gian thùc hiÖn cö ®éng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè:

- §Æc ®iÓm vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña chuyÓn ®éng. Hai vËt cã cïng mét quü ®¹o chuyÓn ®éng, vËt nµo cã kÝch th­íc lín h¬n vµ träng l­îng lín h¬n th­êng cã thêi gian thùc hiÖn l©u h¬n.

- §iÒu kiÖn thùc hiÖn sù chuyÓn ®éng.

Khi chuyÓn ®éng vÒ mét ®èi t­îng n»m gi÷a nh÷ng ®èi t­îng kh¸c th× thêi gian thùc hiÖn cã thÓ t¨ng 1,5 lÇn so víi khi ®èi t­îng n»m riªng mét chç cè ®Þnh.

- C¸ch thøc thùc hiÖn chuyÓn ®éng:

§Þnh møc lao ®éng lµ x¸c ®Þnh møc ®é hao phÝ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc mét khèi l­îng c«ng viÖc) ®óng tiªu chuÈn chÊt l­îng, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc, kü thuËt nhÊt ®Þnh.

Møc lao ®éng cã 2 lo¹i chñ yªu lµ møc thêi gian vµ møc s¶n phÈm:

- Møc thêi gian: lµ l­îng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh ®Ó mét ng­êi hoÆc mét nhãm ng­êi lao ®éng hoµn thanh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc mét khèi l­îng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh) theo ®óng yªu cÇu kü thuËt, phï hîp víi nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é lµnh nghÒ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh.

Møc ®¬n vÞ thêi gian ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ thêi gian trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc khèi l­îng c«ng viÖc) nh­ gi©y, phót, ngµy c«ng trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc khèi l­îng c«ng viÖc.

- Møc s¶n phÈm hay møc s¶n l­îng: lµ sè l­îng ®¬n vÞ s¶n phÈm (hoÆc khèi l­îng c«ng viÖc) theo ®óng yªu cÇu kü thuËt ®­îc qui ®Þnh cho mét hoÆc mét nhãm ng­êi lao ®éng cã nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ t­¬ng øng ph¶i thùc hiÖn trong mét ®¬n vÞ thêi gian vµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh.

Møc s¶n phÈm ®­îc tÝnh b»ng sè ®¬n vÞ s¶n phÈm (c¸i, tÊn, m3, m2, lÝt...) trªn mét ®¬n vÞ thêi gian nhÊt ®Þnh.

§Þnh møc lao ®éng lµ c¬ së chñ yÕu cho phÐp:

- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c nhu cÇu lao ®éng ë c¸c bé phËn, ph©n x­ëng, phßng ban cña doanh nghiÖp.

- Thùc hiÖn viÖc ph©n c«ng quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm cña mçi ng­êi trong tæ chøc.

- §¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vµ chÝnh x¸c th¸i ®é, ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mçi ng­êi trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc.

- §¸nh gi¸ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ng­êi lao ®éng, møc ®é ®ãng gãp cña mçi thµnh viªn vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng chung cña tæ chøc, tõ ®ã cã c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi kÝch thÝch ng­êi lao ®éng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn.

§Ó tiÕn hµnh ®Þnh møc lao ®éng trªn c¬ së khoa häc, cÇn tiÕn hµnh kh¶o s¸t thêi gian lµm viÖc, trªn c¬ së c¸c ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin ph©n tÝch c«ng viÖc, ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian lµm viÖc vµ t×m c¸ch lo¹i bá tÊt c¶ c¸c l·nh phÝ thêi gian.

ViÖc ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian lµm viÖc cña c¸c chuyªn gia, qu¶n trÞ gia, nh©n viªn hµnh ch¸nh... th­êng Ýt ®ßi hái chi tiÕt, tØ mØ h¬n so víi c«ng nh©n s¶n xuÊt. Nguyªn t¾c vµ c¸ch thøc ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian lµm viÖc cña tÊt c¶ mäi c«ng viÖc kh«ng cã sù thay ®æi.

Quü thêi gian lµm viÖc theo chÕ ®é dµi ngµy lµm viÖc theo qui ®Þnh, ng­êi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao. Tuy nhiªn trong thùc tÕ quü thêi gian lµm viÖc th­êng bao gåm hai bé phËn: Thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ thêi gian l·ng phÝ.

1. Thêi gian chuÈn kÕt: lµ thêi gian mµ ng­êi lao ®éng sö dông ®Ó chuÈn bÞ ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc giao vµ tiÕn hµnh mäi ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn viÖc hoµn thµnh c«ng viÖc ®ã.

VÝ dô, giao nhËn ca, nhËn dông cô, giao nhËn b¶n vÏ, t×m hiÓu b¶n vÏ, ®iÒu chØnh m¸y.

§Æc ®iÓm cña thêi gian chuÈn kÕt lµ th­êng chØ cã lóc ®Çu ca vµ cuèi ca lµm viÖc, chØ hao phÝ mét lÇn cho c¶ lo¹t s¶n phÈm. Thêi gian chuÈn kÕt phô thuéc vµo qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸ch thøc tæ chøc trong ph©n x­ëng, nhµ m¸y.

2. Thêi gian t¸c nghiÖp: lµ thêi gian trùc tiÕp hoµn thµnh c¸c b­íc c«ng viÖc, ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i qua tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm.

Thêi gian t¸c nghiÖp gåm:

- Thêi gia t¸c nghiÖp chÝnh

- Thêi gian t¸c nghiÖp phô

Thêi gian t¸c nghiÖp chÝnh: lµ thêi gian ®­îc sö dông trùc tiÕp biÕn ®æi ®èi t­îng lao ®éng vÒ h×nh d¸ng, kÝch th­íc, tÝnh chÊt...

VÝ dô, thêi gian tiÖn m¸y, may quÇn ¸o, dÖt v·i...

Thêi gian t¸c nghiÖp phô: lµ thêi gian ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt, t¹o kh¶ n¨ng lµm thay ®æi ®èi t­îng lao ®éng.

VÝ dô, thêi gian l¾p c¸c chi tiÕt trªn m¸y.

Thêi gian phôc vô lµ thêi gian phôc vô m¸y mãc thiÕt bÞ vµ b¶o ®¶m cho n¬i lµm viÖc cã ®Çy ®ñ mäi thø cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc liªn tôc.

Thêi gian phôc phô bao gåm:

- Thêi gian phôc vô tæ chøc: lµ thêi gian ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc mang tÝnh chÊt tæ chøc nh­ tra dÇu, b«i tr¬n m¸y mãc thiÕt bÞ, di chuyÓn phÕ liÖu, thµnh phÈm trong ph¹m vi n¬i lµm viÖc (xem b¶ng 2.2).

- Thêi gian phôc vô kü thuËt: lµ thêi gian ®­îc sö dông ®Ó phôc vô cã tÝnh chÊt kü thuËt nh­ thay dông cô mßn, ®iÒu chØnh m¸y mãc thiÕt bÞ, th¸o l¾p dông cô gi÷a ca.

Thêi gian nghÜ theo qui ®Þnh bao gåm:

- Thêi gian nghÜ ng¬i, vÖ sinh c¸ nh©n... Th«ng th­êng thêi gian nµy ®­îc qui ®Þnh thèng nhÊt trong toµn ph©n x­ëng nhµ m¸y.

- Thêi gian nghØ do nhu cÇu c«ng viÖc.

VÝ dô, thêi gian nghØ chê m¸y ch¹y tù ®éng, m¸y ®­a s¶n phÈm ra.

1. Thêi gian thùc hiÖn c¸c viÖc kh«ng ®­îc qui ®Þnh trong nhiÖm vô s¶n xuÊt.

VÝ dô, thêi gian söa c¸c s¶n phÈm háng do thùc hiÖn kh«ng ®óng qui tr×nh kü thuËt.

2. Thêi gian l·ng phÝ tæ chøc: nh­ chê viÖc, chê nguyªn vËt liÖu, cóp ®iÖn... Do ®iÒu kiÖn tæ chøc ch­a tèt lµm c«ng viÖc kh«ng ®­îc thùc hiÖn liªn tôc.

3. Thêi gian l·ng phÝ kü thuËt: nh­ do háng m¸y, g·y dông cô... c«ng viÖc bÊt ngê bÞ gi¸n ®o¹n.

4. Thêi gian l·ng phÝ do ng­êi lao ®éng: do ng­êi lao ®éng vi ph¹m kû luËt lao ®éng vÒ thêi gian nh­ ®i trÔ vÒ sím, nãi chuyÖn riªng, ®äc s¸ch b¸o vµ lµm viÖc riªng trong giê lµm viÖc.

* Ngoµi c¸c lo¹i l·ng phÝ trªn, trong ®Þnh møc lao ®éng cÇn lo¹i bá c¸c l·ng phÝ kh«ng nh×n thÊt do viÖc tæ chøc lao ®éng vµ s¶n xuÊt kh«ng hîp lý vµ do ng­êi lao ®éng cã ph­¬ng ph¸p lµm viÖc l¹c hËu, chËm ch¹p, kh«ng sö dông ®Çy ®ñ c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ.

KÕt cÊu møc thêi gian lµm viÖc cho mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt bao gåm:

Trong ®ã:

n: sè s¶n phÈm cho c¶ lo¹t ho¹t ®éng

M_tg: møc thêi gian

T_ck: thêi gian chuÈn kÕt

T_tn: thêi gian t¸c nghiÖp

T_pv: thêi gian phôc vô

T_nq: thêi gian nghÜ theo qui ®Þnh

NÕu tÝnh thêi gian phôc vô vµ nghØ theo qui ®Þnh b»ng tØ lÖ phÇn tr¨m so víi thêi gian t¸c nghiÖp ta cã:

Trong ®ã:

A_pv: tû lÖ % thêi gian phôc vô so víi thêi gian t¸c nghiÖp

A_nq: tû lÖ % thêi gian nghÜ theo qui ®Þnh so víi thêi gian t¸c nghiÖp.

Tãm t¾t: Ph©n tÝch c«ng viÖc më ®Çu cho viÖc tuyÓn dông nh©n viªn, lµ c¬ së cho viÖc bè trÝ nh©n viªn phï hîp. Ph©n tÝch c«ng viÖc lµ c¸ch thøc x¸c ®Þnh mét c¸ch chi tiÕt c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng viÖc. Nh»m x¸c ®Þnh tuyÓn chän hay bè trÝ ng­êi cô thÓ vµo mét c«ng viÖc thÝch hîp nhÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng.