Toµn bé tiÒn l­¬ng cña doanh nghiÖp tr¶ cho nh©n viªn do c«ng viÖc lµm cña hä, lµ ®éng lùc chñ yÕu kÝch thÝch nh©n viªn lµm viÖc tèt. TiÒn l­¬ng lµ thu nhËp chñ yÕu gióp cho nh©n viªn lµm thuª duy tr× vµ n©ng cao møc sèng cho hä vµ gia ®×nh hä vµ hä cã thÓ hoµ ®ång víi tr×nh ®é v¨n minh trong x· héi. ¥ mét møc ®é nhÊt dÞnh, tiÒn l­¬ng lµ mét b»ng chøng thÓ hiÖn gÝa trÞ, ®Þa vÞ uy tÝn cña mét ng­êi lao ®éng ®èi víi gia d×nh, doanh nghiÖp vµ x· héi. TiÒn l­¬ng cßn thÓ hiÖn chÝnh s¸ch ®·i ngé cña doanh nghiÖp ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nh©n viªn lu«n tù hµo ®èi víi møc l­¬ng cña m×nh; khi nh©n viªn c¶m thÊy viÖc tr¶ l­¬ng kh«ng xøng ®¸ng víi viÖc lµm cña hä, hä sÏ kh«ng h¨ng h¸i, tÝch cùc lµm viÖc. HÖ thèng tiÒn l­¬ng gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng trong chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi nh©n viªn.

- C¸ch tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, râ rµng ®Ó mäi ng­êi ®Òu hiÓu vµ kiÓm tra ®­îc tiÒn l­¬ng cña m×nh.

- Trong c¬ cÊu tiÒn l­¬ng nªn cã phÇn æn ®Þnh vµ phÇn linh ho¹t ®Ó dÔ dµng ®iÒu chØnh khi cã sù thay ®æi c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn tr¶ c«ng lao ®éng.

- HÖ thèng tiÒn l­¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ theo yªu cÇu cña ph¸p luËt vµ ph¶i thÓ hiÖn tÝnh c«ng b»ng trong tr¶ l­¬ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh.

- Tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn ph¶i c¨n cø vµo n¨ng lùc vµ sù cè g¾ng, ®ãng gãp cña nh©n viªn ®èi víi ho¹t ®éng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.

1. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm: lµ ph­¬ng ph¸p tr¶ l­¬ng c¨n cø vµo ®¬n gi¸ hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc vµ sè l­îng ®¬n vÞ hay c«ng viÖc ®· ®­îc thùc hiÖn. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng mang tÝnh chÊt kÝch thÝch vËt chÊt m¹nh mÏ ®èi víi nh©n viªn, ®­îc sö dông phæ biÕn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.

2. Tr¶ l­¬ng theo thêi gian. ¸p dông ®èi víi nh©n viªn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc chÝnh x¸c vµ chÆt chÏ hoÆc do tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt h¹n chÕ, nÕu thùc hiÖn tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. TiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè l­îng thêi gian lµm viÖc vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trong mét ®¬n vÞ thêi gian.

- TiÒn l­¬ng tr¶ cho nh©n viªn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ lµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa. Cïng mét sè tiÒn nh­ nhau nh­ng ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau hoÆc ë c¸c vïng kh¸c nhau sÏ mua ®­îc khèi l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c nhau do gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô thay ®æi.

Kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng thùc tÕ ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc th«ng qua tiÒn l­¬ng danh nghÜa. TiÒn l­¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo hai yÕu tè c¬ b¶n: Tæng sè tiÒn l­¬ng danh nghÜa nhËn ®­îc vµ chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô. Mèi liªn hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng thùc tÕ vµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa thÓ hiÖn trong c«ng thøc:

W_R : TiÒn l­¬ng thùc tÕ

W_m : TiÒn l­¬ng danh nghÜa

CPI : ChØ sè gi¸ c¶ hµng hãa tiªu dïng vµ dÞch vô.

Muèn cho thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng t¨ng lªn th× chØ sè tiÒn l­¬ng danh nghÜa ph¶i t¨ng nhanh h¬n chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô.

Nghiªn cøu tiÒn l­¬ng nh»m x¸c ®Þnh møc l­¬ng thÞnh hµnh ®èi víi c¸c c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong khu vùc. Nghiªn cøu, kh¶o s¸t tiÒn l­¬ng sÏ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng møc l­¬ng ®Æc biÖt cho c¸c c«ng viÖc ®Æc biÖt.

Th«ng th­êng nghiªn cøu tiÒn l­¬ng theo c¸c b¶n c©u hái in s½n lµ dÔ hiÓu vµ ®¬n gi¶n nhÊt, tuy nhiªn, c¸c cuéc kh¶o s¸t, nghiªn cøu qua ®iÖn tho¹i, qua qu¶ng c¸o trªn th«ng tin ®¹i chóng còng lµ nguån th«ng tin rÊt tèt.

Sau khi nghiªn cøu møc tiÒn l­¬ng cña c¸c c«ng ty kh¸c, mçi c«ng ty sÏ quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña m×nh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c«ng ty.

Tr­êng hîp c«ng ty muèn ¸p dông møc tr¶ l­¬ng gièng nh­ c¸c c«ng ty kh¸c møc l­¬ng thÊp nhÊt vµ møc l­¬ng cña mét sè c«ng viÖc chuÈn trong c«ng ty ®­îc ¸p dông theo gi¸ thÞ tr­êng khu vùc.

C«ng ty Ên ®Þnh møc l­¬ng cao h¬n gi¸ thÞ tr­êng khi c«ng ty cã nhu cÇu cÇn tuyÓn hoÆc thu hót ®­îc sè lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ cao ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o uy tÝn c¹nh tranh cho c«ng ty, hoÆc khi ho¹t ®éng cña c«ng ty ®¹t møc æng ®Þnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

C«ng ty Ên ®Þnh møc l­¬ng thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng trong tr­êng hîp c«ng ty cã c¸c kho¶n phóc lîi vµ thu nhËp thªm cho nh©n viªn, b¶m ®¶m cho tæng thu nhËp cña nh©n viªn kh«ng thÊp h¬n so víi c«ng ty kh¸c; hoÆc khi c«ng ty t¹o cho nh©n viªn c«ng viÖc lµm æn ®Þnh l©u dµi hay c«ng ty cã kh¶ n¨ng t¹o cho nh©n viªn nh÷ng c¬ héi t¨ng tiÕn trong nghÒ nghiÖp.

¸p dông nghiªn cøu tiÒn l­¬ng theo ba c¸ch:

1. Kho¶ng trªn 20% c¸c chøc vô ®­îc ®Þnh gi¸ thùc theo gi¸ thÞ tr­êng khu vùc. C¸ch nµy dùa vµo viÖc nghiªn cøu tiÒn l­¬ng thùc tÕ trªn thÞ tr­êng khu vùc.

2. D÷ liÖu nghiªn cøu ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c c«ng viÖc chuÈn, tõ ®ã cã thÓ ®Þnh gi¸ cho c¸c c«ng viÖc kh¸c trªn c¬ së mèi liªn hÖ cña c¸c c«ng viÖc kh¸c ®èi víi c«ng viÖc chuÈn.

3. C¸c nghiªn cøu thu thËp c¸c d÷ liÖu vÒ c¸c kho¶n phóc lîi vµ c¸c kho¶n thu nhËp thªm kh¸c nh­ b¶o hiÓm, nghØ èm, thêi gian nghØ phÐp... lµm c¨n cø c¬ b¶n cho c¸c quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp liªn quan ®Õn phóc lîi cña nh©n viªn.

§¸nh gi¸ c«ng viÖc nh»m x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c«ng viÖc. Khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ c«ng viÖc lµ tiÕn hµnh sù so s¸nh mét c¸ch hÖ thèng vµ chÝnh thøc c¸c c«ng viÖc ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña mçi c«ng viÖc trong mèi liªn hÖ víi c¸c c«ng viÖc kh¸c, tõ ®ã ®Þnh l­îng cho phï hîp. Qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ c«ng viÖc chñ yÕu lµ so s¸nh néi dung cña c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau vÒ c¸c mÆt sù cè g¾ng khi thùc hiÖn c«ng viÖc, tr¸ch nhiÖm, kû n¨ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc.

C¸c yÕu tè so sanh trong ®Þnh gi¸ c«ng viÖc: Cã 2 c¸ch tiÕp cËn khi so s¸nh c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau.

- C¸ch thø nhÊt, mang tÝnh chÊt trùc c¶m. VÝ dô ban cã thÓ quyÕt ®Þnh r»ng c«ng viÖc nµy quan träng h¬n c«ng viÖc kh¸c mµ kh«ng cÇn t×m kiÕm c©u tr¶ lêi t¹i sao c¸c yÕu tè liªn quan dÆc biÖt ®Õn c«ng viÖc.

- C¸ch thø hai, tËp trung so s¸nh mét sè yÕu tè chung nhÊt cña c¸c c«ng viÖc.

C¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th­êng ®­a ra c¸c yÕu tè so s¸nh kh¸c nhau trong ®Þnh gi¸ c«ng viÖc. Th­êng tr¶ l­¬ng c«ng b»ng tËp trung vµo 4 yÕu tè chñ yÕu lµ kû n¨ng, sù cè g¾ng, tr¸ch nhiÖm vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Theo ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ c«ng viÖc hay tËp trung so s¸nh 3 yÕu tè: BiÕt thÕ nµo, kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ kh¶ n¨ng tÝnh to¸n.

viÖc chän lùa c¸c yÕu tè so s¸nh chñ yÕu phô thuéc vµo b¶n chÊt cña c«ng viÖc vµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ c«ng viÖc sÏ ®­îc sö dông. Khi so s¸nh c¸c c«ng viÖc qu¶n trÞ, cã thÓ sö dông yÕu tè chñ yÕu ®Ó so s¸nh lµ ra quyÕt ®Þnh.

C¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gÝa c«ng viÖc.

§©y lµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt, thùc hiÖn b»ng c¸ch s¾p xÕp thø tù cña mçi c«ng viÖc trong mèi liªn hÖ víi c¸c c«ng viÖc kh¸c trªn c¬ së ®¸nh gi¸ chung vÒ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc. Tr×nh tù thùc hiÖn:

a. Thu thËp th«ng b¸o

b. Chän c¸c c«ng viÖc vµ c¸ch s¾p xÕp h¹ng c¸c c«ng viÖc cÇn ®¸nh gi¸.

c. Chän c¸c yÕu tè so s¸nh.

d. S¾p xÕp thø tù c¸c c«ng viÖc.

e. Tæng hîp kÕt qu¶.

§©y lµ ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¶n vµ ®­îc sö dông rÊt réng r·i, trong ®ã c¸c c«ng viÖc ®­îc ph©n chia thµnh c¸c nhãm. Cã hai lo¹i nhãm:

- Nhãm c¸c c«ng viÖc t­¬ng tù nhau.

- Nhãm c¸c c«ng viÖc rÊt kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt, c¸ch thùc hiÖn nh­ng l¹i t­¬ng tù vÒ møc ®é khã kh¨n chung. Trong tr­êng hîp nµy th­êng gäi lµ xÕp h¹ng hoÆc lµ theo ng¹ch c¸c c«ng viÖc.

§©y lµ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c«ng viÖc vÒ mÆt ®Þnh l­îng, trong ®ã sè l­îng c¸c yÕu tè so s¸nh ®­îc x¸c ®Þnh vµ cho ®iÓm mçi yÕu tè so s¸nh ®ã khi ®­îc thùc hiÖn c«ng viÖc.

C¸ch thùc hiÖn:

- X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè so s¸nh nh­ kû n¨ng, tr¸ch nhiÖm, sù cè g¾ng vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng viÖc.

- Ph©n lo¹i møc ®é cña tõng yÕu tè.

- Cho ®iÓm c¸c yÕu tè t­¬ng øng víi tõng lo¹i theo møc ®é.

- Tæng hîp sè ®iÓm cña mçi c«ng viÖc theo c¸c yÕu tè.

- So s¸nh c¸c c«ng viÖc theo ®iÓm, lµm c¬ së cña viÖc ®Þnh l­îng.

§©y lµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ c«ng viÖc b»ng ®Þnh l­îng ®­îc hoµn thiÖn tõ ph­¬ng ph¸p s¾p xÕp. ¥ ph­¬ng ph¸p s¾p xÕp, c«ng viÖc ®­îc ®Þnh gi¸ theo c¸ch xÕp thø tù c¸c c«ng viÖc theo mét yÕu tè, chung nhÊt lµ sù khã kh¨n chung cña c«ng viÖc. ¥ ph­¬ng ph¸p so s¸nh c¸c yÕu tè mçi c«ng viÖc ®­îc s¾p xÕp thø tù theo nhiÒu lÇn, mçi lÇn theo mét yÕu tè cÇn so s¸nh trong ®Þnh gi¸ c«ng viÖc nh­ kû n¨ng, yªu cÇu vÒ thÓ lùc... Sau ®ã tæng hîp tÊt c¶ c¸c lÇn s¾p xÕp thø tù vµ x¸c ®Þnh ®­îc ®iÓm cho mçi c«ng viÖc.

Mçi ng¹ch l­¬ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc cã thÓ kh¸c nhau vÒ c¸ch thùc hiÖn nh­ng ®Òu cã mét møc ®é khã kh¨n hoÆc tÇm quan träng cã thÓ x¾p xØ nh­ nhau.

VÒ mÆt nguyªn t¾c, sau khi ®Þnh gi¸ c«ng viÖc cã thÓ x¸c ®Þnh møc l­¬ng cho tõng lo¹i c«ng viÖc. Tuy nhiªn, c¸ch lµm nh­ vËy rÊt phøc t¹p vµ khã qu¶n lý, nhÊt lµ ë lo¹i doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu c«ng viÖc. Th«ng th­êng c¸c c«ng ty ®Òu cã xu h­íng lµm ®¬n gi¶n tèi ®a c¬ cÊu tiÒn l­¬ng, v× vËy c¸c c«ng viÖc t­¬ng tù vÒ møc ®é khã kh¨n hay tÇm quan träng ®­îc xÕp vµo mét h¹ng vµ h­ëng chung vµo mét ng¹ch l­¬ng. Nh­ vËy thay v× ph¶i cã rÊt nhiÒu møc l­¬ng riªng biÖt trong mçi doanh nghiÖp th­êng chØ cã tõ 10 ®Õn 12 ng¹ch l­¬ng.

C¸ch nhãm c¸c c«ng viÖc vµo mét ng¹ch l­¬ng ®­îc thùc hiÖn nh­ sau:

- NÕu sö dông ph­¬ng ph¸p cho ®iÓm hay so s¸nh c¸c yÕu tè khi ®Þnh gi¸ c«ng viÖc, c¸c c«ng viÖc cã sè ®iÓm r¬i vµo trong mét kho¶ng nhÊt ®Þnh sÏ ®­îc xÕp chung mét ng¹ch l­¬ng.

- NÕu sö dông ph­¬ng ph¸p s¾p xÕp thø tù trong ®Þnh gi¸ c«ng viÖc, mçi ng¹ch l­¬ng sÏ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc trong hai hoÆc ba h¹ng.

- NÕu sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n nhãm hoÆc xÕp h¹ng trong ®Þnh gi¸ c«ng viÖc, c¸c c«ng viÖc ®· ®­îc xÕp s½n vµo mét ng¹ch l­¬ng nhÊt ®Þnh.

Ên ®Þnh møc l­¬ng cho mçi ng¹ch l­¬ng ®­îc thùc hiÖn theo ®­êng biÓu diÔn tiÒn l­¬ng. §­êng biÓu diÔn tiÒn l­¬ng m« t¶ b»ng ®å thÞ c¸c møc l­¬ng hiÖn hµnh tr¶ cho c¸c c«ng viÖc trong mçi ng¹ch l­¬ng trong mèi liªn hÖ víi sè ®iÓm hay thø tù s¾p xÕp cña c¸c c«ng viÖc.

NÕu møc l­¬ng trung b×nh trong ng¹ch l­¬ng kh«ng phï hîp víi møc l­¬ng thÞnh hµnh trªn thÞ tr­êng khu vùc, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c c«ng viÖc chuÈn trong mçi ng¹ch l­¬ng vµ ®Þnh gi¸ l¹i theo c¸c nghiªn cøu tiÒn l­¬ng. Nh­ vËy møc l­¬ng míi trªn c¬ së gi¸ thÞ tr­êng sÏ phï hîp víi møc l­¬ng Ên ®Þnh trong ®­êng biÓu diÔn l­¬ng.

Mçi ng¹ch l­¬ng th­êng cã 9 ®Õn 10 trËt l­¬ng. C¸c trËt l­¬ng t¹o thµnh c¸c møc hoÆc c¸c b­íc trong mét ng¹ch l­¬ng, th­êng ®­îc Ên ®Þnh trªn c¬ së th©m niªn phôc vô, tr×nh ®é lµnh nghÒ...

Ph¸t triÓn trËt l­¬ng cã ­u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ tr¶ l­¬ng linh ho¹t phï hîp víi thi tr­êng søc lao ®éng, cã thÓ dÔ dµng thu hót nh÷ng nh©n viªn giµu kinh nghiÖm cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao.

Doanh nghiÖp cã møc l­¬ng linh ho¹t trong cïng mét ng¹ch ®Ó khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc tèt, cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n tay nghÒ vµ trung thµnh víi c«ng ty. Nh÷ng nh©n viªn cã th©m niªn cao, giµu kinh nghiÖm cã thÓ cßn nhËn ®­îc møc l­¬ng cao h¬n nh÷ng nh©n viªn míi tuyÓn dông ë bËc trªn.

Th­êng c¸c trËt l­¬ng ®­îc Ên ®Þnh ë kho¶ng trªn hoÆc d­íi ®­êng biÓu diÕn tiÒn l­¬ng chót Ýt. TrËt l­¬ng cao nhÊt vµ trËt l­¬ng thÊp nhÊt th­êng Ên ®Þnh vµo kho¶ng 15% møc trªn hoÆc d­íi ®­êng biÓu diÔn tiÒn l­¬ng. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp cã xu h­íng më réng kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c trËt l­¬ng thÊp nhÊt vµ cao nhÊt nh»m t¨ng tÝnh linh ho¹t vµ kÝch thÝch cña tiÒn l­¬ng.

ViÖc tr¶ l­¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c chuyªn gia rÊt phøc t¹p, khã tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ khã hîp lý. ViÖc ®Þnh gi¸ c«ng viÖc cña c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c chuyªn gia chØ cã thÓ cung cÊp mét phÇn c©u tr¶ lêi:"CÇn tr¶ l­¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c chuyªn gia nh­ thÕ nµo ?" V× c¸c nguyªn nh©n sau ®©y:

- C«ng viÖc cña c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c chuyªn gia kh«ng gièng c«ng viÖc cña c¸c nh©n viªn kh¸c ë chç nã cã khuynh h­íng nhÊn m¹nh c¸c yÕu tè kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc vÒ mÆt sè l­îng nh­ kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kh¶ n¨ng ra quyÕt ®Þnh.

- HiÖn nay trªn thÕ giíi cã khuynh h­íng tr¶ l­¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c chuyªn gia rÊt cao, vµ c¨n cø vµo kh¶ n¨ng hoµn thµnh c«ng viÖc cña hä h¬n lµ dùa trªn c¸c yªu cÇu ®iÒu kiÖn lµm viÖc.

Thu nhËp cña c¸c nhµ qu¶n trÞ bao gåm: TiÒn l­¬ng th¸ng (hoÆc n¨m). Phóc lîi th­ëng ng¾n h¹n vµ c¸c ®Æc quyÒn ®Æc lîi tõ chøc vô. MÆc dï tiÒn l­¬ng chØ chiÕm mét phÇn trong tæng sè thu nhËp tõ viÖc lµm cña c¸c nhµ qu¶n trÞ nh­ng tiÒn l­¬ng hiÖn nay l¹i lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt trong tr¶ c«ng lao ®éng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ v× c¸c thu nhËp kh¸c th­êng ®Òu ®­îc tÝnh theo hÖ sè tû lÖ víi tiÒn l­¬ng .

- C¸ch tÝnh l­¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp thÊp t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Møc l­¬ng trung b×nh cña hä cao h¬n 10 - 25% so víi c«ng nh©n ®­îc tr¶ l­¬ng cao nhÊt trong nhãm do hä phô tr¸ch.

- §èi víi c«ng viÖc x¸c ®Þnh møc l­¬ng cho cÊp ®iÒu hµnh l¹i lµ c«ng viÖc ®Æc biÖt khã kh¨n vµ g©y nhiÒu tranh c¶i. MÆc dï c¸c chuyªn gia ®Òu thèng nhÊt ý kiÕn cho r»ng cÇn ph¶i tr¶ l­¬ng cao ®Ó thu hót c¸c nhµ qu¶n trÞ giái; nh­ng còng cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng l­¬ng vµ thu nhËp cña c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp ®iÒu hµnh trong c¸c doanh nghiÖp lín hiÖn nay lµ qu¸ cao, bÊt hîp lý lµ kh«ng g¾n víi hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh.

Nh×n chung c¸ch tÝnh l­¬ng c¬ b¶n vµ c¸c thu nhËp kh¸c tõ chøc vô cña gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ cùc kú phøc t¹p, r¾c rèi vµ th­êng xuyªn thay ®æi. Sau ®©y sÏ giíi thiÖu mét sè quan ®iÓm lín tr¶ l­¬ng cho cÊp ®iÒu hµnh.

- C¸c chuyªn gia theo tr­êng ph¸i cæ ®iÓn cho r»ng tr¶ l­¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp ®iÒu hµnh trªn c¬ së mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi quy m« cña doanh nghiÖp.

- Nghiªn cøu tiÒn l­¬ng 148 gi¸m ®èc ®iÒu hµnh ®­îc tr¶ l­¬ng cao nhÊt t¹i Mü cho thÊy yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó Ên ®Þnh tiÒn l­¬ng cho hä lµ lÜnh vùc ngµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng.

- Mét ph©n tÝch thèng kª cho thÊy gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cña 129 c«ng ty cña Mü ®­îc tr¶ l­¬ng theo 2 yÕu tè: tr¸ch nhiÖm (gi¸ trÞ c«ng viÖc) vµ møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc.

- Cã mét sè ý kiÕn cho r»ng cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ c«ng viÖc qu¶n trÞ theo c¸c yÕu tè c¬ b¶n khi so s¸nh víi c¸c c«ng viÖc kh¸c lµ: quyÒn h¹n chøc vô, møc ®é phøc t¹p, sù khã kh¨n vµ yªu cÇu s¸ng t¹o cña c«ng viÖc, kh¶ n¨ng ra quyÕt ®Þnh.

Nh­ vËy viÖc tr¶ l­¬ng cÊp ®iÒu hµnh nh­ thÕ nµo cho hîp lý, hiÖn nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò ch­a ®­îc kÕt luËn.

Chuyªn gia lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o hÖ thèng, cã tr×nh ®é cao vÒ chuyªn m«n. hä lµ c¸c nhµ khoa häc, luËt s­, b¸c sÜ... chøc n¨ng chñ yÕu cña hä lµ chuÈn bÞ c¸c ph­¬ng ¸n cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ra quyÕt ®Þnh. C¸c yÕu tè chñ yÕu trong c«ng viÖc cña hä rÊt khã so s¸nh vµ ®¸nh gi¸ ®­îc b»ng ®Þnh l­îng. Sù cè g¾ng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña hä th­êng chØ t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch gi¸n tiÕp vµ khã ®¸nh gi¸ ®o l­êng chÝnh x¸c. Thµnh c«ng trong ph¸t minh cña mét kü s­ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ c«ng ty tiÕn hµnh viÖc tiÕp thÞ cã tèt kh«ng, cã tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm kÞp thêi kh«ng ?

Khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ c«ng viÖc cña c¸c chuyªn gia cã xu h­íng tËp trung vµo c¸c yÕu tè gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, ph¹m vi c«ng viÖc, kiÕn thøc kü thuËt vµ møc ®é thµnh th¹o trong c«ng viÖc.

C¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c«ng viÖc ®­îc sö dông gåm: ph­¬ng ph¸p cho ®iÓm, ph­¬ng ph¸p so s¸nh c¸c yÕu tè vµ ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i, trong ®ã, ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®­îc sö dông réng r·i nhÊt.

Th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp cã hµng lo¹t c¸c b¶n m« t¶ c«ng viÖc trong tõng h¹ng ng¹ch cho c¸c chuyªn gia, c¨n cø vµo ®ã chøc vô thùc tÕ cña c¸c chuyªn gia sÏ ®­îc ®­a vµo h¹ng phï hîp. Tuy nhiªn, c¸c Ên ®Þnh tiÒn l­¬ng trªn c¬ së ®Þnh gi¸ c«ng viÖc vµ xÕp h¹ng c«ng viÖc cho chuyªn gia cßn kh«ng chÝnh x¸c. Trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp th­êng sö dông c¸c nghiªn cøu tiÒn l­¬ng trong thÞ tr­êng khu vùc ®èi víi c¸c c«ng viÖc cña chuyªn gia, tõ ®ã x©y dùng s¬ ®å c¬ cÊu tiÒn l­¬ng cho chuyªn gia cña doanh nghiÖp m×nh. øng víi mçi chuyªn ngµnh th­êng cã 6 h¹ng (ng¹ch), mçi h¹ng l¹i cã nhiÒu trËt l­¬ng. §iÒu nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ dÔ dµng thu hót c¸c chuyªn gia cã tµi n¨ng.

Cïng víi viÖc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë n­íc ta, tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. HÖ thèng tiÒn l­¬ng cò ®· kh«ng cßn phï hîp víi c¬ chÕ kinh tÕ míi, v× ®· kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chÊt l­îng vµ sè l­îng lao ®éng, lµm cho ng­êi lao ®éng thiÕu quan t©m ®Õn c«ng viÖc cña m×nh, hËu qu¶ lµ n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m sót. N¨m 1993 Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n ph¸p quy, quy ®Þnh chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi ë n­íc ta nh»m khai th¸c tèt nhÊt nguån nh©n lùc dåi dµo phôc vô cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng míi ë n­íc ta ®­îc thÓ hiÖn trong mét sè v¨n b¶n ph¸p quy sau ®©y:

1.4.1 NghÞ quyÕt sè 35/NQ/UBTVQH K9, ngµy 17/5/1993 cña ñy Ban Th­êng vô Quèc héi phª chuÈn b¶ng l­¬ng chøc vô d©n cö, b¶ng l­¬ng chuyªn m«n nghiÖp vô ngµnh Toµ ¸n, KiÓm s¸t.

1. B¶ng l­¬ng chøc vô d©n cö:

B¶ng l­¬ng nµy c¨n cø vµo NghÞ QuyÕt 35/NQ/UBTVQH K9. Theo tinh thÇn cña NghÞ quyÕt 35 nµy th× cã hai c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc l­¬ng: 1 lµ chøc danh, 2 lµ hÖ sè møc l­¬ng.HÖ sè møc l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së chøc danh. VÝ dô: Chñ tÞch UBND thµnh phè Hµ néi vµ thµnh phè Hå chÝ Minh hÖ sè 8,2. Møc l­¬ng ®­îc h­ëng lµ: 8,2 x 120.000 = 984.000®. 120.000® lµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÓm 1, NghÞ ®Þnh sè 25/CP ngµy 25/5/1993.

2. B¶ng l­¬ng chuyªn m«n nghiÖp vô ngµnh Toµ ¸n, kiÓm so¸t.

B¶ng l­¬ng nµy c¨n cø vµo NghÞ quyÕt 35/NQ/UBTVQH K9 ngµy 15/5/1993 cña Uy Ban Th­êng vô Quèc héi.

B¶ng l­¬ng nµy gåm cã ng¹ch l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo chøc danh vµ bËc l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo bËc, tõ bËc 1 ®Õn bËc 16. Mçi chøc danh ®­îc x¸c ®Þnh theo hÖ sè tÝnh theo bËc. VÝ dô: Møc l­¬ng cña ThÈm ph¸m Toµ ¸n Nh©n d©n tØnh, thµnh phè bËc 1, hÖ sè 3,62 x 120.000® = 434.000®

NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh mét sè ®iÓm cô thÓ nh­ møc l­¬ng tèi thiªu lµ 120.000®/th¸ng. Møc l­¬ng nµy lµ c¨n cø ®Ó tÝnh møc l­¬ng kh¸c theo hÖ sè bËc l­¬ng, møc phô cÊp l­¬ng.

ChÕ ®é tiÒn l­¬ng míi ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c sau:

- Lµm c«ng viÖc g× th× h­ëng l­¬ng theo c«ng viÖc ®ã; lµm viÖc ë ng¹ch c«ng chøc, viªn chøc nµo th× xÕp l­¬ng ë ng¹ch c«ng chøc viªn chøc ®ã.

- Khi th«i giò chøc vô bÇu cö th× ®­îc gi÷ nguyªn l­¬ng trong 6 th¸ng, sau ®ã lµm c«ng viÖc g× th× xÕp l­¬ng theo c«ng viÖc ®ã.

- ViÖc xÕp l­¬ng míi ph¶i g¾n víi s¾p xÕp l¹i bé m¸y tæ chøc, biªn chÕ cña c¸c c¬ quan hµnh ch¸nh sù nghiÖp; ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i n¨ng lùc cña c«ng chøc, viªn chøc theo tiªu chuÈn chuyªn m«n nghiÖp vô, nh÷ng ng­êi kh«ng ®¶m nhiÖm ®­îc c«ng viÖc chuyªn m«n ®ang gi÷ th× ph¶i xuèng ng¹ch, xuèng bËc hoÆc gi¶i quyÕt b»ng chÝnh s¸ch kh¸c.

- §¶m b¶o ®oµn kÕt néi bé, c«ng nh©n viªn chøc phÊn khëi, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c.

- Giao quü tiÒn l­¬ng t­¬ng xøng víi biªn chÕ ®­îc duyÖt ®Ó tiÕn tíi thùc hiÖn kho¸n quü l­¬ng trong c¸c c¬ quan hµnh ch¸nh sù nghiÖp.

1. HÖ thèng B¶ng l­¬ng Hµnh ch¸nh sù nghiÖp.

B¶ng l­¬ng nµy c¨n cø vµo NghÞ ®Þnh sè 25/CP ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ. B¶ng l­¬ng nµy gåm c¸c ng¹ch l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo chøc danh vµ bËc l­¬ng tõ bËc 1 ®Õn bËc 16. Mçi chøc danh ®­îc x¸c ®Þnh theo hÖ sè cña bËc. VÝ dô kü thuËt viªn ®¸nh m¸y bËc 4, hÖ sè 2,06. møc l­¬ng ®­îc h­ëng b»ng 2,06 x 120.000® = 247.000®.

2. B¶ng phô cÊp l­¬ng. (T¹i ®iÒu 4 cña NghÞ ®Þnh sè 25/CP ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993).

1. Phô cÊp khu vùc: ¸p dông ®èi víi n¬i xa x«i, hÎo l¸nh cã nhiÒu khã kh¨n vµ khÝ hËu xÊu.

Phô cÊp gåm 7 møc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,7; 0,9 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

2. Phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm: ¸p dông ®èi víi nghÒ hoÆc c«ng viÖc cã ®iÒu kiÖn lao ®éng ®éc h¹i, nguy hiÓm ch­a ®­îc x¸c ®Þnh trong møc l­¬ng.

Phô cÊp gåm 4 møc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

3. Phô cÊp tr¸ch nhiÖm: ¸p dông ®èi víi nghÒ hoÆc c«ng viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao hoÆc ph¶i kiªm nhiÖm c«ng t¸c qu¶n lý kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o.

Phô cÊp gåm 3 møc: 0,1; 0,2; 0,3 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

4. Phô cÊp lµm ®ªm: ¸p dông ®èi víi c«ng chøc, viªn chøc lµm viÖc tõ 22 giê ®ªm ®Õn 6 giê s¸ng.

Phô cÊp gåm 2 møc:

- 30% tiÒn l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc kh«ng th­êng xuyªn lµm viÖc ban ®ªm.

- 40% tiÒn l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc th­êng xuyªn lµm viÖc theo ca (chÕ ®é lµm viÖc 3 ca) hoÆc chuyªn lµm viÖc ban ®ªm.

5. Phô cÊp thu hót: ¸p dông ®èi víi c«ng chøc, viªn chøc ®Õn lµm viÖc ë nh÷ng vïng kinh tÕ míi, c¬ së kinh tÕ vµ ®¶o xa ®Êt liÒn cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t ®Æc biÖt khã kh¨n do ch­a cã c¬ së h¹ tÇng.

Phô cÊp gåm 4 møc: 20%; 30%; 50% vµ 70% møc l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô. Thêi gian h­ëng tõ 3 ®Õn 5 n¨m.

6. Phô cÊp ®¾t ®á: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i cã chØ sè gi¸ sinh ho¹t (l­¬ng thùc, thùc phÈm, dÞch vô) cao hon chØ sè gi¸ sinh ho¹t b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc tõ 10% trë lªn. Phô cÊp gåm 5 møc: 0,1; 0,15; 0,2; 0,25 vµ 0,3 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

7. Phô cÊp l­u ®éng: ¸p dông ®èi víi c«ng chøc, viªn chøc mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm lµm viÖc vµ n¬i ë.

Phô cÊp cã 3 møc: 0,2; 0,4 vµ 0,6 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh mét sè ®iÓm cô thÓ nh­ møc l­¬ng tèi thiÓu lµ 120.000®/th¸ng. Møc l­¬ng nµy lµ c¨n cø ®Ó tÝnh møc l­¬ng kh¸c theo hÖ sè bËc l­¬ng, møc l­¬ng phô cÊp.

Ban hµnh theo NghÞ ®Þnh nµy c¸c hÖ thèng thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp nh­ sau:

1. HÖ thèng thang l­¬ng c«ng nh©n.

2. HÖ thèng thang l­¬ng c«ng nh©n, nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh vµ phôc vô.

3. B¶ng l­¬ng viªn chøc chuyªn m«n nghiÖp vô vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o.

4. B¶ng l­¬ng chøc vô qu¶n lý doanh nghiÖp.

NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c sau:

- Lµm c«ng viÖc g× h­ëng l­¬ng theo c«ng viÖc ®ã, chøc vô ®ã th«ng qua hîp ®ång lao ®éng vµ tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ.

- §èi víi c«ng nh©n vµ nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh, c¬ së ®Ó xÕp l­¬ng lµ tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt; ®èi víi viªn chøc lµ tiªu chuÈn nghiÖp vô chuyªn m«n; ®èi víi chøc vô qu¶n lý doanh nghiÖp lµ tiªu chuÈn xÕp h¹ng doanh nghiÖp theo ®é phøc t¹p vÒ qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.

- ViÖc tr¶ l­¬ng ph¶i theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc kh«ng ®­îc thÊp h¬n mùc quy ®Þnh hiÖn hµnh. Nhµ n­íc kh«ng hç trî ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi.

1. HÖ thèng thang l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt. (Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 26/CP, ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ).

B¶ng l­¬ng nµy gåm cã Nhãm møc l­¬ng vµ bËc l­¬ng. Nhãm møc l­¬ng nµy quy ®Þnh tõ nhãm I ®Õn nhãm IV tuú theo tÝnh chÊt cña ngµnh nghÒ. BËc l­¬ng ®­îc quy ®Þnh tõ bËc I ®Õn bËc VII, tuú theo ngµnh nghÒ kinh doanh. G¾n liÒn víi Nhãm l­¬ng vµ BËc l­¬ng lµ hÖ sè l­¬ng.

Ta lÊy ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµm vÝ dô1: (Xem b¶ng 5.1)

(Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 26CP, ngµy 23/05/1993 cña ChÝnh phñ)

§¬n vÞ tÝnh: 1000®

§èi t­êng ¸p dông:

Nhãm I : - Méc, nÒ, s¾t.

- L¾p ghÐp cÊu kiÖn, thÝ nghiÖm hiÖn tr­êng.

- S¬n v«i vµ l¾p kÝnh.

- Bª t«ng.

- Duy tu b·o d­ìng ®­êng b¨ng s©n bay.

- Söa ch÷a c¬ khÝ t¹i hiÖn tr­êng.

- C«ng viÖc thñ c«ng kh¸c

Nhãm II: - VËn hµnh c¸c lo¹i m¸y x©y dùng

- Kh¶o s¸t ®o ®¹c b¶n ®å

- L¾p ®Æt m¸y mãc, thiÕt bÞ, ®­êng èng

- B·o d­ìng m¸y thi c«ng

- X©y dùng ®­êng giao th«ng

- L¾p ®Æt tua bin cã c«ng suÊt < 25 M.W

- Duy tu b·o d­ìng ®­êng bé, ®­êng s¾t

Nhãm III : - X©y l¾p ®­êng d©y ®iÖn cao thÕ

- X©y l¾p thiÖt bÞ tr¹m biÕn ¸p

- X©y l¾p cÇu

- X©y l¾p c«ng tr×nh thuû

- X©y dùng ®­êng b¨ng s©n bay

- C«ng nh©n ®Þa vËt lý

- L¾p ®Æt tua bin cã c«ng suÊt > = 25 M.W

Nhãm IV : - X©y dùng c«ng tr×nh ngÇm

- X©y dùng c«ng tr×nh ngoµi biÓn

- X©y l¾p ®­êng d©y ®iÖn cao thÕ 500 KV

HÖ thèng b¶ng l­¬ng c«ng nh©n, nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô.

Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 26/CP, ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ.

B¶ng l­¬ng nµy ®­îc x¸c ®Þnh theo chøc danh, c¨n cø vµo chøc danh ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè l­¬ng vµ møc l­¬ng theo nhãm. Cã 5 nhãm gåm Nhãm I; II; III; IV; V.

VÝ dô 2: B¶ng l­¬ng c«ng nh©n, viªn chøc B­u chÝnh viÔn th«ng (Xem b¶ng 5.2)

§¬n vÞ tÝnh: 1000®.

VÝ dô 3: B¶ng l­¬ng chøc vô qu¶n lý doanh nghiÖp.

Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 26/CP, ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ.

§¬n vÞ tÝnh: 1000®.

VÝ dô 4: B¶ng phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o doanh nghiÖp.

Theo ph©n h¹ng doanh nghiÖp.

§¬n vÞ tÝnh: 1000®.

VÝ dô 5: B¶ng l­¬ng viªn chøc chuyªn m«n, nghiÖp vô, thõa hµnh, phôc vô ë c¸c doanh nghiÖp (Xem b¶ng 5.5)

Ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 26/CP, ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ.

§èi t­îng ¸p dông:

- Chuyªn viªn cao cÊp, kinh tÕ viªn cao cÊp, kü s­ cao cÊp chØ sö dông ë doanh nghiÖp h¹ng ®Æc biÖt vµ ®­îc sù tho¶ thuËn cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi.

- Chuyªn viªn chÝnh, kinh tÕ viªn chÝnh, kü s­ chÝnh chØ sö dông ë doanh nghiÖp tõ h¹ng ®Æc biÖt ®Õn h¹ng II.

- C¸c chøc danh cßn l¹i sö dông ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp.

* C¸c kho¶n phô cÊp:

§iÒu 4 cña NghÞ ®Þnh sè 26/CP, ngµy 23 th¸ng 5 n¨m 1993 cña ChÝnh phñ.

1. Phô cÊp khu vùc: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i xa x«i, hÎo l¸nh cã nhiÒu khã kh¨n vµ khÝ hËu xÊu.

Phô cÊp gåm 7 møc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,7 vµ 1,0 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

2. Phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm: ¸p dông ®èi víi nh÷ng nghÒ hoÆc c«ng viÖc cã ®iÒu kiÖn lao ®éng ®éc h¹i, nguy hiÓm ch­a ®­îc x¸c ®Þnh trong møc l­¬ng.

Phô cÊp gåm 4 møc: 0,1; 0,2; 0,3; 0,4; so víi møc l­¬ng tèi. thiÓu.

3. Phô cÊp tr¸ch nhiÖm: ¸p dông ®èi víi mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao hoÆc ph¶i kiªm nhiÖm c«ng t¸c qu¶n lý kh«ng thuéc chøc vô l·nh ®¹o.

Phô cÊp gåm 3 møc: 0,1; 0,2 vµ 0,3 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

4. Phô cÊp lµm ®ªm: ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n, viªn chøc lµm viÖc tõ 22 giê ®ªm ®Õn 6 giê s¸ng.

Phô cÊp gåm 2 møc:

- 30% tiÒn l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc th­êng xuyªn lµm viÖc ban ®ªm.

- 40% tiÒn l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô ®èi víi c«ng viÖc th­êng xuyªn lµm viÖc theo ca (chÕ ®é lµm viÖc 3 ca) hoÆc chuyªn lµm viÖc ban ®ªm.

5. Phô cÊp thu hót: ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n, viªn chøc ®Õn lµm viÖc ë nh÷ng vïng kinh tÕ míi, c¬ së kinh tÕ vµ ®¶o xa ®Êt liÒn cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t ®Æc biÖt khã kh¨n do ch­a cã c¬ së h¹ tÇng.

Phô cÊp gåm 4 møc: 20%; 30%; 50% vµ 70% møc l­¬ng cÊp bËc hoÆc chøc vô.

Thêi gian h­ëng tõ 3 ®Õn 5 n¨m.

6. Phô cÊp ®¾t ®á: ¸p dông ®èi víi nh÷ng n¬i cã chØ sè gi¸ sinh ho¹t (l­¬ng thùc, thùc phÈm, dÞch vô) cao h¬n chØ sè gi¸ sinh ho¹t b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc tõ 10% trë lªn.

Phô cÊp gåm 5 møc: 0,1; 0,15; 0,2; 0,25; vµ 0,3 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu.

7. Phô cÊp l­u ®éng: ¸p dông ®èi víi mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi ®Þa ®iÓm lµm viÖc vµ n¬i ë.

II. KÝch thÝch vËt chÊt.

KÝch thÝch vËt chÊt lµ mét ®éng lùc quan träng thóc ®Èy nh©n viªn lµm viÖc nhiÖt t×nh, cã tr¸ch nhiÖm, phÊn ®Êu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c. KÝch thÝch vËt chÊt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó.

2.1 KÝch thÝch ®èi víi nh©n viªn lµm viÖc theo s¶n phÈm.

¸p dông hÖ thèng tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm lµ mét h×nh thøc kÝch thÝch vËt chÊt cã tõ l©u ®· ®­îc sö dông réng r·i, cã hiÖu qu¶ cao. Nã g¾n thu nhËp cña nh©n viªn víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, lao ®éng trùc tiÕp cña hä. Nh©n viªn ra søc häc tËp v¨n ho¸, n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt... t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gãp phÇn gi¸o dôc ý thøc lao ®éng tù gi¸c, thóc ®Èy phong trµo thi ®ua h¨ng h¸i s¶n xuÊt gi÷a c¸c nh©n viªn trong xÝ nghiÖp, c«ng ty.

Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo nhiÒu d¹ng kh¸c nhau.

2.1.1 Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.

§­îc ¸p ®ông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, trong ®iÒu kiÖn qu¸ trinh lao ®éng cña hä mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi ®éc lËp, cã thÓ ®Þnh møc, kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch cô thÓ, riªng biÖt.

¸p dông ®Þnh møc lao ®éng ®Ó cã tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng phï hîp.

2.1.2 Tr¶ l­¬ng tÝnh theo s¶n phÈm cña nhãm.

¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét nhãm ng­êi phèi hîp cïng thùc hiÖn nh­ l¾p r¸p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn lµm viÖc theo d©y chuyÒn, söa ch÷a c¬ khÝ... tr­êng hîp c«ng viÖc ®a d¹ng vµ Ýt lÆp l¹i vÒ nguyªn t¾c cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc lao ®éng trªn c¬ së khoa häc nh­ng trong thùc tÕ th­êng dùa trªn c¬ së kinh nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho c¶ nhãm.

Tr­êng hîp s¶n phÈm cè ®Þnh nªn tiÕn hµnh ®Þnh møc lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho c¶ nhãm.

2.1.3 Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.

¸p dông tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n phô. C«ng viÖc cña hä cã ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm nh­ c«ng nh©n söa ch÷a, phôc vô m¸y dÖt; c«ng nh©n ®iÒu chØnh trong nhµ m¸y c¬ khÝ.

TiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n phô tÝnh b»ng c¸ch lÊy møc ®é hoµn thµnh tiªu chuÈn s¶n phÈm cña c«ng nh©n chÝnh nh©n víi møc tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n phô.

C¸ch tr¶ l­¬ng nµy kÝch thÝch c«ng nh©n phôc vô tèt cho c«ng nh©n chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng nh©n viªn chÝnh n©ng cao khèi l­îng s¶n phÈm.

2.1.4 Tr¶ l­¬ng nhãm.

¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc mµ nªn giao tõng chi tiÕt bé phËn sÏ kh«ng cã lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi l­îng c«ng viÖc cho nhãm c«ng viÖc hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸ch tr¶ l­¬ng nµy ¸p dông réng r·i trong x©y dùng c¬ b¶n, trong n«ng nghiÖp vµ söa ch÷a c¬ khÝ...

Gièng nh­ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm, sau khi nhËn ®­îc tiÒn l­¬ng hoµn thµnh c«ng viÖc, viÖc chia tiÒn l­¬ng cho c¸c thµnh viªn trong nhãm th­êng c¨n cø vµo møc l­¬ng cña tõng thµnh viªn vµ møc ®é tham gia ®ãng gãp cña ng­êi ®ã ®èi víi viÖc hoµn thµnh c«ng viÖc chung cña nhãm.

C¸ch tr¶ l­¬ng nµy kÝch thÝch c¸c nh©n viªn kh«ng chØ næ lùc tÝch cùc b¶n th©n lµm viÖc mµ cßn quan t©m nh¾c nhë nh©n viªn kh¸c cïng lµm tèt vµ quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ (hay kÕt qu¶) cuèi cïng cña toµn bé c«ng viÖc.

2.1.5 Tr¶ l­¬ng theo giê chuÈn.

H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy t­¬ng tù nh­ tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm.

C«ng nh©n ®­îc th­ëng theo tû lÖ phÇn tr¨n cña hä thùc hiÖn v­ît møc tiªu chuÈn. VÝ dô: Theo quy ®Þnh mét c«ng nh©n mçi giê ph¶i hoµn thµnh mét s¶n phÈm, mét ngµy lµm viÖc 8 giê ph¶i hoµn thµnh 8 s¶n phÈm. NÕu c«ng nh©n X ®­îc 10 s¶n phÈm, nhu vËy t­¬ng tù víi c«ng nh©n X ®· thùc hiÖn 10 giê lµm viÖc theo tiªu chuÈn. C«ng nh©n X ®· hoµn thµnh c«ng viÖc v­ît møc 25%. VËy tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n X sÏ ®­îc t¨ng 25% so víi quy ®Þnh.

¦u ®iÓm cña c¸ch tr¶ l­¬ng nµy lµ kÝch thÝch nh©n viªn lµm viÖc rót ng¾n thêi gian, dÔ hiÓu, kh«ng cÇn biÕt ®Õn ®¬n gi¸ cña mét s¶n phÈm.

2.1.6 KÝch thÝch nh©n viªn ®¶m b¶o ngµy c«ng.

§Ó khuyÕn khÝch nh©n viªn ®i lµm ®Çy ®ñ, nhiÒu c«ng ty tuy cã kÕ ho¹ch th­ëng cho c¸c nh©n viªn th­êng xuyªn b¶o ®¶m chÕ ®é ngµy c«ng, giê c«ng; cho phÐp chuyÓn nh÷ng ngµy "nghØ èm" vµo kú nghØ cuèi n¨m hoÆc qua n¨m sau, hoÆc ®­îc l·nh bï b»ng tiÒn.

2.1.7 Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm hoÆc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn.

¸p dông trong c¸c tr­êng hîp c«ng ty cÇn hoµn thµnh gÊp mét sè c«ng viÖc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VÝ dô: §Ó kÞp giao s¶n phÈm cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång. Thùc chÊt ®©y lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm kÕt hîp víi h×nh thøc tiÒn th­ëng (hoÆc ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng luü tiÕn) theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn trªn ®Þnh møc.

Víi c¸ch tr¶ l­¬ng nµy, tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng v­ît lªn trªn tèc ®é t¨ng s¶n phÈm, nã cã t¸c dông kÝch thÝch nh©n viªn tÝch cùc lµm viÖc rÊt m¹nh.

2.2 KÝch thÝch ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ.

C¸c nhµ qu¶n trÞ, ®Æc biÖt lµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, do ®ã c¸c c«ng ty th­êng giµnh cho hä nh÷ng phÇn tiÒn th­ëng lín d­íi d¹ng tiÒn th­ëng ng¾n h¹n vµ tiÒn th­ëng dµi h¹n vµ nhiÒu ®Æc quyÒn ®Æc lîi tõ chøc vô.

2.2.1 Th­ëng ng¾n h¹n (th­ëng hµng n¨m).

Th­ëng ng¾n h¹n khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong thêi gian ng¾n h¹n cña c¸c nhµ qu¶n trÞ, møc ®é tiÒn th­ëng quan hÖ chÆt chÏ víi lîi nhuËn cña c«ng ty.

Nãi chung kh«ng cã mét c«ng thøc riªng biÖt ®Ó tÝnh tû lÖ tiÒn th­ëng cho c¸c qu¶n trÞ gia vµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mçi c«ng ty ¸p dông cho m×nh mét lèi tÝnh riªng, víi kho¶ng 10 - 12% cña 95% thu nhËp rßng cña c«ng ty.

Nhµ qu¶n trÞ cÊp cao th× møc th­ëng cµng cao. VÝ dô mét gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cã tiÒn l­¬ng 150.000 USD/n¨m, cã thÓ nhËn tiÒn th­ëng kho¶ng 85% tiÒn l­¬ng, trong khi ®ã nhµ qu¶n trÞ nhËn tiÒn l­¬ng 80.000 USD cïng ë trong c«ng ty ®ã th× chØ nhËn ®­îc tiÒn th­ëng ë møc ®é 30% tiÒn l­¬ng, cßn tiÒn th­ëng cho nhµ qu¶n trÞ cÊp thÊp chØ b»ng kho¶ng 15% tiÒn l­¬ng.

L­u ý r»ng ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ giái th× bao giê còng cã kho¶n tiÒn xøng ®¸ng ®èi víi hä, cßn ®èi víi qu¶n trÞ gia yÕu th× kh«ng nªn th­ëng g× c¶.

2.2.2 Th­ëng dµi h¹n.

Th­ëng dµi h¹n dïng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ qu¶n trÞ vÒ sù céng t¸c ph¸t triÓn c«ng ty trong thêi gian dµi. NÕu chØ sö dông c¸c kho¶n th­ëng ng¾n h¹n, c¸c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ t¨ng lîi nhuËn cña c«ng ty trong suèt thêi gian ng¾n vµ bá qua c¸c c¬ héi ®Çu t­ dµi h¹n cã lîi cho c«ng ty vÒ sau.

Ngoµi ra th­ëng dµi h¹n cßn khuyÕn khÝch nhµ qu¶n trÞ giái g¾n bã l©u dµi víi c«ng ty. H×nh thøc th­ëng lµ c«ng ty tÆng cho hä mét sè cæ phÇn nhÊt ®Þnh (®iÒu nµy cã thÓ lµm cho thu nhËp cña c¸c qu¶n trÞ gia t¨ng h¬n l­¬ng c¬ b¶n nhiÒu lÇn. C¸ch tÝnh rÊt phøc t¹p vµ linh ®éng.

2.3 KÝch thÝch ®èi víi nh©n viªn b¸n hµng.

TiÒn hoa hång lµ h×nh thøc kÝch thÝch m¹nh nhÊt ®èi víi nh©n viªn b¸n hµng, mÆc dï tû lÖ hoa hång thay ®æi kh¸c nhau ë c«ng ty. Th«ng th­êng khi b¸n ®­îc mét khèi l­îng hµng ho¸ hoÆc thùc hiÖn ®­îc doanh sè b¸n th× ng­êi b¸n sÏ nhËn ®­îc hoa hång tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn doanh sè b¸n.

Khi Ên ®Þnh tû lÖ hoa hång, cÇn l­u ý ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm vÒ gi¸ trÞ hµng ho¸, ®Æc ®iÓm hµng ho¸, ph­¬ng thøc thùc hiÖn, ®Æc ®iÓm kinh doanh, vÞ trÝ cña quÇy hµng trong cöa hµng, kh¶ n¨ng tiªu thô lo¹i hµng ho¸, s¶n phÈm ®ã nãi chung trªn thÞ tr­êng nµo tuú thuéc vµo thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.

C¸c nghiªn cøu cho thÊy, hiÖn nay vÉn song song tån t¹i ba c¸ch thøc tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn b¸n hµng: Tr¶ l­¬ng th¸ng, tiÒn hoa hång vµ phèi hîp thùc hiÖn c¶ hai h×nh thøc. Theo c¸ch thøc vÒ tû lÖ gi÷a l­¬ng th¸ng vµ tiÒn hoa hång cã thÓ lµ 8/2 hoÆc 7/3 hoÆc 6/4.

§èi víi nh÷ng nh©n viªn xuÊt s¾c ®Æc biÖt, c«ng ty cßn ¸p dông h×nh thøc th­ëng dùa trªn kÕt qu¶ hoµn thµnh c«ng viÖc d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ tÆng cho hä mét chuyÕn ®i du lÞch; tÆng ti vi; hoÆc mãn quµ cã gi¸ trÞ cao.

2.4 KÝch thÝch ®èi víi chuyªn gia.

Nh­ trªn ®· tr×nh bµy chuyªn gia lµ ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n s©u vÒ mét l·nh vùc nµo ®ã nh­ kü s­, c¸c nhµ to¸n häc, vËt lý häc, t©m lý häc... Chøc n¨ng nhiÖm vô chñ yÕu cña hä lµ chuÈn bÞ nh÷ng ph­¬ng ¸n cho c¸c qu¶n trÞ gia ra quyÕt ®Þnh. C¸c chuyªn gia th­êng ®Òu ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu l©u dµi ®Ó cã thÓ ®¹t ®­îc c­¬ng vÞ chuyªn gia.

C¸c quyÕt ®Þnh vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng ®èi víi c¸c chuyªn gia cÇn kÐo theo nhiÒu vÊn ®Ò kh«ng thèng nhÊt. Mét nguyªn nh©n quan träng lµ ®èi víi c¸c chuyªn gia vÊn ®Ò tiÒn b¹c kh«ng quan träng vµ bøc thiÕt nh­ ®èi víi c¸c nh©n viªn kh¸c. Mét phÇn do c¸c chuyªn gia ®Òu cã xu h­íng ®­îc tr¶ l­¬ng cao, phÇn kh¸c hä cã xu h­íng muèn ®­îc tù do s¸ng t¹o, lµm viÖc vµ muèn ®­îc sù thõa nhËn cña c¸c ®ång nghiÖp kh¸c. §iÒu hä thiÕt tha mong muèn nhÊt khi ®i lµm lµ cã tiÒn l­¬ng hîp lý vµ cã c¸c ph­¬ng tiÖn dông cô ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cÇn thiÕt cho hä cã thÓ lµm viÖc s¸ng t¹o.

Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ c¸c chuyªn gia kh«ng cÇn c¸c kÝch thÝch vËt chÊt, c¸c lo¹i tiÒn th­ëng, c¸c nhãm nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm th­êng nhËn ®­îc tiÒn th­ëng v× kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña hä th­êng cã mèi quan hÖ tû lÖ nhÊt ®Þnh gi÷a tiÒn th­ëng vµ tiÒn l­¬ng. Chu kú ®Ó ph¸t triÒn th­ëng th­êng kÐo dµi ®é 1 n¨m, phï hîp víi mét chu kú thiÕt kÕ, ph¸t triÓn, tiÕp thÞ s¶n phÈm míi. §iÒu l­u ý quan träng ®èi víi viÖc kÝch thÝch c¸c chuyªn gia mÆc dï cã thÓ kh«ng cã tû lÖ tiÒn th­ëng cè ®Þnh vµ cao, nh­ng ph¶i lu«n b¶o ®¶m cho c¸c chuyªn gia nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tiÕp tôc c¸c qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ cã tiÒn th­ëng cho c¸c ph¸t minh, s¸ng kiÕn.

2.5 KÝch thÝch chung.

KÝch thÝch chung ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ mäi nh©n viªn trong c«ng ty, kh«ng kÓ ng­êi ®ã lµ qu¶n trÞ gia, chuyªn gia, nh©n viªn thõa hµnh do vai trß, c«ng lao cña ng­êi ®ã ®· lµm cho c«ng ty ph¸t triÓn, thµnh c«ng. Th«ng th­êng ®ã lµ c¸c ph¸t sinh ®æi míi trong ho¹t ®éng cña c«ng ty lµm cho c«ng ty th¾ng lîi trªn th­¬ng tr­êng. C¸c c«ng ty th­êng ¸p dông nhiÒu h×nh thøc th­ëng kh¸c nhau: TiÒn mÆt, cæ phÇn, quµ tÆng ®Æc biÖt, tiÒn th­ëng kh«ng b»ng tiÒn mÆt...

Ngoµi ra h×nh thøc kÝch thÝch chung cßn ¸p dông trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y:

- Th­ëng chung cho c¸c nh©n viªn nh©n dÞp TÕt, lÔ lín.

- Th­ëng cho nh÷ng ng­êi tËn t×nh, trung thµnh víi c«ng ty.

- Th­ëng cho ng­êi th­êng xuyªn thùc hiÖn tèt c«ng viÖc ®­îc giao.

- B¸n cæ phÇn gi¸ h¹ cho nh©n viªn cña c«ng ty.

III. Trî cÊp vµ c¸c kho¶n thu nhËp thªm kh¸c.

Trî cÊp vµ c¸c khán thu nhËp thªm kh¸c cã thÓ bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i nh­: Tr¶ l­¬ng trong thêi gian nghØ phÐp, lÔ, trî cÊp èm ®au, thai s¶n, mÊt søc lao ®éng, nghØ h­u, trî cÊp y tÕ, trî cÊp hoµn c¶nh gia ®×nh khã kh¨n... ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, ®ã lµ nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc, ®ång thêi nã còng t¸c dông lµm cho nh©n viªn g¾n bã víi doanh nghiÖp vµ lµm viÖc tèt h¬n.

Nãi chung, tæng sè gi¸ trÞ c¸c kho¶n trî cÊp vµ thu nhËp thªm so víi quü l­¬ng c¬ b¶n th­êng thay ®æi kh¸c nhau ë c¸c doanh nghiÖp vµ ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi, ngoµi mét sè quy ®Þnh chung thèng nhÊt thùc hiÖn trong c¶ n­íc nh­: sè ngµy nghØ lÔ trong n¨m, mét sè kho¶n trî cÊp b¶o hiÓm vµ thu nhËp thªm chØ quy ®Þnh tªn kho¶n môc cÇn cã, c¸c c«ng ty th­êng ¸p dông rÊt nhiÒu kho¶n trî cÊp vµ thu nhËp thªm cho nh©n viªn kh¸c nhau, tû lÖ hay gi¸ trÞ cña c¸c kho¶n trî cÊp thu nhËp thªm còng kh¸c nhau tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch nh©n sù vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. ë n­íc ta c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi viªn chøc Nhµ n­íc rÊt nhiÒu vµ quy ®Þnh rÊt chi tiÕt. VÝ dô chØ riªng vÒ chÕ ®é trî cÊp thai s¶n ®èi víi n÷ c«ng nh©n viªn chøc ®· bao gåm rÊt nhiÒu c¸c kho¶n môc kh¸c nhau: Thêi gian nghØ sinh con, trî cÊp nu«i d­ìng sinh con vµ mua vËt dông cho con, trî cÊp nu«i con nhá, trî cÊp sÈy thai, n¹o thai... Thùc hiÖn chÕ ®é kh¸c nhau ®èi víi nh÷ng ng­êi cã sè l­îng con kh¸c nhau. Gi¸ trÞ cña c¸c kho¶n trî cÊp ®ã th­êng xuyªn thay ®æi. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, sè l­îng viªn chøc Nhµ n­íc trªn tæng sè ng­êi lao ®éng chØ chiÕm mét tû träng kh«ng lín. Do ®ã trong phÇn trî cÊp vµ c¸c kho¶n thu nhËp thªm tèi thiÓu vµ b¾t buéc mµ bÊt cø ng­êi lao ®éng ViÖt nam nµo khi lµm viÖc trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam còng ®Òu ®­îc h­ëng.

C¸c kho¶n trî cÊp vµ thu nhËp thªm ®­îc chia thµnh c¸c nhãm sau:

3.1 Tr¶ l­¬ng ®èi víi thêi gian kh«ng lµm viÖc.

Bao gåm c¸c kho¶n: Tr¶ l­¬ng trong thêi gian nghØ phÐp, lÔ, trî cÊp t¹m ng­ng lµm viÖc vµ èm ®au.

+ 1. Tr¶ l­¬ng trong thêi gian nghØ lÔ, nghØ phÐp.

Ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng nguyªn l­¬ng vµo c¸c ngµy lÔ sau:

- TÕt d­¬ng lÞch: 1 ngµy (1/1)

- TÕt nguyªn ®¸n: 3 ngµy (ngµy tÊt niªn, vµ ngµy 1 vµ 2 th¸ng giªng ©m lÞch).

- Ngµy Quèc tÕ lao ®éng: 1.5 (chiÒu 30/4 vµ ngµy 1/5)

- Ngµy Quèc kh¸nh n­íc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam: 2 ngµy (2-9 vµ 3-9)

- Ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc liªn tôc ®ñ 11 th¸ng th× ®­îc nghØ phÐp n¨m h­ëng nguyªn tiÒn l­¬ng.

Cô thÓ:

- Lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng ®­îc nghØ 10 ngµy.

- Lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nÆng nhäc ®éc h¹i, nguy hiÓm ®­îc nghØ 12 ngµy.

- Khi ngµy nghØ n¨m tróng víi ngµy nghØ hµng tuÇn hoÆc ngµy nghØ lÔ th× nh÷ng ngµy ®ã kh«ng ®­îc tÝnh trõ vµo ngµy nghØ phÐp n¨m.

Khi ng­êi lao ®éng cã cha, mÑ (c¶ bªn vî hoÆc bªn chång) vî, chång, con chÕt th× ®­îc nghØ tõ 1 ®Õn 3 ngµy h­ëng nguyªn l­¬ng.

+ 2. Trî cÊp t¹m nghØ viÖc.

Tr­êng hîp ng­êi lao ®éng ph¶i t¹m thêi ng­ng viÖc kh«ng ph¶i v× lý do c¸ nh©n ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc h­ëng trî cÊp do hai bªn chñ thî tho¶ thuËn nh­ng kh«ng ®­îc Ýt h¬n 70% møc tiÒn l­¬ng ®· ký kÕt trong hîp ®ång lao ®éng.

+ 3. Trî cÊp èm ®au.

Ng­êi lao ®éng bÞ èm ®au ®­îc ®i kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ, bÖnh viÖn, trî cÊp èm ®au vµ chi phÝ kh¸m bÖnh, thuèc men, ®iÒu trÞ, thêi gian vµ møc trî cÊp do ng­êi chñ vµ ng­êi lao ®éng tho¶ thuËn, nh­ng møc trî cÊp èm ®au kh«ng thÊp h¬n 70% møc tiÒn l­¬ng vµ thêi gian trî cÊp kh«ng qu¸ 12 th¸ng.

3.2 Trî cÊp khi ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, bÞ chÕt vµ b¶o hiÓm x· héi v× mÊt søc lao ®éng, th«i viÖc, h­u trÝ.

Ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ vµ bÖnh viÖn Nhµ n­íc., ®­îc trî cÊp b»ng 100% l­¬ng vµ mäi kho¶n chi phÝ trong thêi gian ®iÒu trÞ cho ®Õn khi khái bÖnh. Tai n¹n lao ®éng hoÆc nghÒ nghiÖp g©y th­¬ng tËt th× ®­îc héi ®ång gi¸m ®Þnh y khoa xÕp h¹ng th­¬ng tËt vµ ®­îc trî cÊp mÊt søc lao ®éng do th­¬ng tËt g©y nªn. Møc trî cÊp phô thuéc vµo h¹ng th­¬ng tËt vµ ®­îc trî cÊp th­¬ng tËt mét lÇn theo quy ®Þnh nh­ sau: (Xem b¶ng 5.6)

- Khi ng­êi lao ®éng chÕt th× th©n nh©n ®­îc trî cÊp tiÒn chi phÝ vÒ ch«n cÊt vµ trî cÊp mÊt ng­êi nu«i d­ìng.

- Møc trî cÊp chi phÝ ch«n cÊt do c«ng ®oµn hoÆc ®¹i diÖn cña tËp thÓ lao ®éng vµ ng­êi chñ tho¶ thuËn nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n quy ®Þnh cña Nhµ n­íc ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc.

- Møc trî cÊp v× mÊt ng­êi nu«i d­ìng kh«ng thÊp h¬n 15 th¸ng tiÒn l­¬ng nÕu chÕt do tai n¹n lao ®éng hoÆc bÖnh nghÒ nghiÖp vµ kh«ng thÊp h¬n 6 th¸ng tiÒn l­¬ng nÕu chÕt do èm ®au hoÆc c¸c tai n¹n rñi ro kh¸c.

- Møc b¶o hiÓm x· héi cho c¸c tr­êng hîp h­u trÝ, nghØ v× mÊt søc lao ®éng, th«i viÖc (chÊm døt hîp ®ång lao ®éng) lµ 10% tiÒn l­¬ng theo hîp ®ång lao ®éng. Ng­êi chñ cã tr¸ch nhiÖm hµng th¸ng gi÷ l¹i møc b¶o hiÓm nµy t¹i ng©n hµng cho ng­êi lao ®éng hoÆc ph¶i nép vµo quü b¶o hiÓm x· héi, ®Ó sau ®ã chi tr¶ cho ng­êi lao ®éng khi hä h­u trÝ, mÊt søc lao ®éng gièng nh­ ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc, nÕu ng­êi lao ®éng ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nghØ h­u vµ mÊt søc lao ®éng nh­ c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc th× hä sÏ ®­îc tr¶ trî cÊp th«i viÖc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.

§èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng hîp ®ång theo mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, theo mïa vô, møc BHXH 10% tiÒn l­¬ng, cã thÓ ®­îc tr¶ trùc tiÕp hµng th¸ng cïng tiÒn l­¬ng.

3.3 Trî cÊp thai s¶n ®èi víi lao ®éng n÷.

Lao ®éng n÷ cã thai th× ®­îc nghØ ®i kh¸m thai, sinh ®Î lÇn 1 vµ lÇn thø 2 ®­îc nghØ lµm viÖc vµ ®­îc trî cÊp thai s¶n b»ng 100% tiÒn l­¬ng, ®­îc båi d­ìng sinh con mua s¾m vËt dông cho con (nÕu sinh ®«i, sinh ba) lÇn thø nhÊt, hoÆc ®· cã mét con mµ sinh ®«i, sinh ba lÇn thø hai th× ®­îc trî cÊp båi d­ìng vµ mua vËt dông theo sè con t¨ng gÊp 2, gÊp 3 møc quy ®Þnh, ®­îc nghØ cho con bó mét giê/ngµy khi con tõ 12 th¸ng tuæi trë xuèng.

Ngoµi c¸c kho¶n trî cÊp vµ thu nhËp thªm kÓ trªn, c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc cßn ®­îc h­ëng nhiÒu quyÒn lîi ­u ®·i kh¸c nh­ trî cÊp gia ®×nh khã kh¨n, nö c«ng nh©n viªn chøc ®­îc trî cÊp ch¨m sãc con èm.

IV. KÝch thÝch tinh thÇn.

L­¬ng bæng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng trong kÝch thÝch nh©n viªn lµm viÖc. Tuy nhiªn c¸c kÝch thÝch tinh thÇn còng gi÷ vai trß rÊt quan träng nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu ®a d¹ng vµ ngµy cµng cao cña nh©n viªn. Mäi ng­êi cÇn cã niÒm vui trong c«ng viÖc, ®­îc kÝnh träng, danh tiÕng ®Þa vµ c¸c mèi quan hÖ. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× c¸c nhu cÇu tinh thÇn cµng ®­îc n©ng cao. kÝch thÝch tinh thÇn cã t¸c dông nh»m n©ng cao tÝnh tù gi¸c vµ s¸ng t¹o trong mäi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh.

D­íi ®©y lµ mét sè ch­¬ng tr×nh kÝch thÝch tinh thÇn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n trÞ ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi.

4.1 N©ng cao chÊt l­îng cuéc ®êi lµm viÖc.

N©ng cao chÊt l­îng cuéc ®êi lµm viÖc lµ thÓ hiÖn møc ®é ®­îc tho¶ m·n c¸c nhu cÇu c¸ nh©n quan träng do lµm viÖc trong tæ chøc cña doanh nghiÖp. Bao gåm c¸c néi dung:

1. §­îc ®èi xö b×nh ®¼ng, hîp lý, l·nh ®¹o quan t©m ®Õn nh©n viªn.

2. T¹o c¬ héi cho tÊt c¶ mäi nh©n viªn ®­îc ph¸t huy tèi ®a mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong mçi ng­êi.

3. T¹o c¬ héi cho tÊt c¶ mäi nh©n viªn tham gia tÝch cùc vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh quan träng liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña hä.

4. Tr¶ l­¬ng t­¬ng xøng, c«ng b»ng vµ hîp lý.

5. M«i tr­êng lµm viÖc lµnh m¹nh, an toµn.

Qu¶n trÞ nh©n sù cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng lªn viÖc n©ng cao chÊt l­îng cuéc ®êi lµm viÖc vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn. (Xem b¶ng 5.7)

§Ó ®¸nh gi¸ mét doanh nghiÖp ®· n©ng cao chÊt l­îng cuéc ®êi lµm viÖc cña nh©n viªn cÇn chó ý:

1. Tr¶ l­¬ng: Tr¶ l­¬ng cho tÊt c¶ mäi nh©n viªn nhanh chãng, kÞp thêi, c«ng b»ng, hîp lý, t­¬ng xøng víi viÖc lµm cña nh©n viªn.

2. Phóc lîi: më réng ch­¬ng tr×nh phóc lîi vµo nhiÒu lÜnh vùc, quan t©m ®Õn ®êi sèng cña nh©n viªn vµ gia ®×nh hä d­íi nhiÒu h×nh thøc phong phó nh­: tÆng quµ sinh nhËt, lÔ c­íi cho nh©n viªn, gióp ®ì khi gia d×nh nh©n viªn gÆp khã kh¨n ®ét xuÊt.

3. Quan hÖ l·nh ®¹o vµ cÊp d­íi: duy tr× mèi quan hÖ th©n thiÕt ch©n thµnh, cëi më gi÷a l·nh ®¹o vµ cÊp d­íi. Cho phÐp c¸c nhµ qu¶n trÞ trùc tuyÕn ®­îc sö dông c¸c quyÒn khen th­ëng, phª b×nh cÊp d­íi. TrÝch quü cho c¸c nhµ qu¶n trÞ gia chi dïng vµo c¸c viÖc lµm t¨ng c­êng quan hÖ g¾n bã cña nh©n viªn ®èi víi doanh nghiÖp nh­ th¨m hái nh©n viªn khi èm ®au.

4. thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh båi d­ìng vµ n©ng cao tr×nh ®é ®Æc biÖt cho tÊt c¶ c¸c nhµ qu¶n trÞ.

5. Thùc hiÖn c¸c nghiªn cøu t×m hiÓu vÒ quan ®iÓm, nguyÖn väng ®¸nh gi¸ cña tÊt c¶ nh©n viªn trong c«ng ty vÒ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.

6. Chu kú thùc hiÖn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n trÞ cïng ngåi bµn b¹c víi nh©n viªn vÒ môc tiªu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ cña c¸ nh©n.

7. Thµnh lËp c¸c nhãm chÊt l­îng trong doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ mäi nh©n viªn cã thÓ tham dù vµo c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña hä.

8. Sö dông hÖ thèng thêi gian lµm viÖc linh ®éng, nh­ rót ng¾n ngµy lµm viÖc trong tuÇn, giê lµm viÖc trong ngµy hoÆc thay ®æi thêi gian biÓu lµm viÖc ®Ó cho nh©n viªn cã kh¶ n¨ng lµm viÖc phï hîp, thuËn tiÖn vµ hîp lý nhÊt.

Ch­¬ng tr×nh n©ng cao chÊt l­îng cuéc ®êi lµm viÖc dùa trªn hai vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ c¸c yÕu tè cã tÝnh chÊt kü thuËt nh­ thêi gian lµm viÖc linh ®éng vµ dùa trªn nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh hiÓu biÕt, trung thùc ë tÊt c¶ c¸c cÊp cña tæ chøc.

4.2.1 Kh¸i niÖm.

Qu¶n trÞ ch­¬ng tr×nh môc tiªu bao gåm viÖc ®Æt ra c¸c môc tiªu ®Æc biÖt, cã thÓ ®o l­êng ®­îc cho mçi nh©n viªn vµ sau ®ã ®Þnh kú xem xÐt l¹i qu¸ tr×nh tiÕn bé cña nh©n viªn nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã.

C¸c nhµ qu¶n trÞ khuyÕn khÝch nh©n viªn tham gia vµo ch­¬ng tr×nh môc tiªu theo c¸ch thøc sau:

1. §Æt môc tiªu cña tæ chøc c«ng ty: X©y dùng viÖc ho¹ch ®Þnh cho n¨m sau, gåm c¸c môc tiªu cô thÓ.

2. §Æt môc tiªu cña c¸c phßng ban: L·nh ®¹o cña phßng ban vµ c¸c gi¸m thÞ nghiªn cøu môc tiªu cña doanh nghiÖp vµ ®Æt ra c¸c môc tiªu t­¬ng øng cña phßng ban.

3. Th¶o luËn môc tiªu cña phßng ban th«ng qua cuéc häp toµn thÓ nh©n viªn trong phßng ban vµ ®Ò nghÞ tÊt c¶ c¸c nh©n viªn ®ãng gãp ý kiÕn ph¸t triÓn, hoµn thiÖn môc tiªu cña phßng ban vµ môc tiªu t­¬ng øng cña c¸ nh©n.

4. L·nh ®¹o phßng ban vµ c¸c nh©n viªn ®Ò ra c¸c môc tiªu ®Ò ra c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng ng¾n h¹n.

5. Xem xÐt l¹i viÖc thùc hiÖn: L·nh ®¹o phßng ban so s¸nh viÖc thùc hiÖn cña c¸c nh©n viªn víi c¸c môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc.

6. Cung cÊp th«ng tin ph¶n håi: L·nh ®¹o phßng ban häp, xem xÐt l¹i viÖc thùc hiÖn cña nh©n viªn, ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé cña nh©n viªn trong qu¸ tr×nh phÊn ®Çu nh»m ®¹t môc tiªu ®Ò ra, cung cÊp th«ng tin ph¶n håi cho nh©n viªn.

C¸ch lµm nÇy t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n viªn tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña nh©n viªn vµ g¾n quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n víi quyÒn lîi tr¸ch nhiÖm cña phßng ban.

Qu¶n trÞ ch­¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c qu¶n trÞ gia, ®ång thêi qu¶n trÞ ch­¬ng tr×nh môc tiªu cïng dùa trªn ba c¬ së: XÕp ®Æt môc tiªu, th«ng tin ph¶n håi vµ ng­êi tham gia.

Khi môc tiªu ®­îc th«ng b¸o râ rµng, nh©n viªn th­êng lµm viÖc tèt h¬n lµ khi kh«ng ®­îc th«ng b¸o vÒ môc tiªu, h¬n n÷a nã thóc ®Èy nh©n viªn lµm viÖc tèt h¬n ®Ó ®­îc khen th­ëng.

Cã th«ng tin ph¶n håi vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc tèt h¬n. Ng­êi lµm tèt sÏ phÊn khëi, nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc h¬n. Ngoµi ra viÖc cung cÊp th«ng tin ph¶n håi gióp cho nh©n viªn hiÓu biÕt râ h¬n vÒ vÞ trÝ vµ träng tr¸ch cña hä.

Thu hót tÊt c¶ mäi nh©n viªn tham gia vµo viÖc ®Æt ra môc tiªu cña phßng ban vµ cho chÝnh m×nh gãp phÇn lµm t¨ng sù hiÓu biÕt, cã tr¸ch nhiÖm vµ ý thøc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña phßng ban.

Ngoµi ra qu¶n trÞ ch­¬ng tr×nh môc tiªu cßn cã thªm mét sè ­u ®iÓm nh­: ChØ ®¹o vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c nh©n viªn nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cña tæ chøc, gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c c¸ nh©n toµn diÖn.

4.2.2 C¸ch thøc xÕp ®Æt môc tiªu cã hiÖu qu¶.

C¸c b¶n xÕp ®Æt c¸c môc tiªu cã hiÖu qu¶:

1. §Ó ®Æt c¸c môc tiªu ph¶i dùa trªn c¬ së kÕt qu¶ s¶n phÈm ®Çu ra, cã c¸c sè liÖu cô thÓ, kh«ng nªn dùa vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh chung.

3. C¸c môc tiªu ph¶i ®Æc biÖt cô thÓ vµ ®o l­êng ®­îc. §èi víi c¸c môc tiªu ®Þnh tÝnh th× ph¶i cô thÓ, c¸c môc tiªu ®Þnh l­îng th× ph¶i ®o l­êng ®­îc.

4. Th­êng xuyªn ®Ò ra c¸c môc tiªu cã yªu cÇu n©ng cao nh­ng nh÷ng môc tiªu ®ã ph¶i thùc hiÖn, cã kh¶ n¨ng ®¹t ®­îc. NÕu môc tiªu ®Æt ra qu¸ cao, kh«ng thÓ ®¹t ®­îc sÏ lµm cho c¸c nh©n viªn thÊt väng, bá cuéc vµ thùc hiÖn c«ng viÖc kÐm.

5. Chia môc tiªu thµnh c¸c môc tiªu nhá theo tõng b­íc hay tõng giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu ®¹t ®­îc môc tiªu. Nªn më réng kh¶ n¨ng c¸c nh©n viªn tham gia vµo viÖc x©y dùng môc tiªu cña tæ chøc.

4.3.1 Kh¸i niÖm.

Ch­¬ng tr×nh nµy nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ lµm viÖc cña tËp thÓ nhãm ng­êi lao ®éng. Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp c«ng nh©n thùc tÕ lµm viÖc, cã c¬ héi hiÓu biÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña hä. Hä biÕt ®­îc c«ng viÖc cña hä ®­îc thiÕt kÕ nh­ thÕ nµo, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ra sao vµ c¸c yªu cÇu vÒ th¸i ®é, tinh thÇn vµ kü thuËt cña c«ng viÖc tèt h¬n. ViÖc t×m ra thao t¸c hîp lý trong qu¸ tr×nh lµm viÖc theo nhãm nh»m ph¸t huy tinh thÇn tËp thÓ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.

4.3.2 Nhãm tù qu¶n.

Nhãm tù qu¶n lµ ph­¬ng ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña nhãm trong doanh nghiÖp. Th«ng th­êng nhãm ®­îc tæ chøc d­íi 20 c«ng nh©n. Khi lùa chän c«ng nh©n vµo lµm viÖc theo nhãm cÇn tÝnh to¸n ®Õn sù t­¬ng ®ång vÒ t©m lý vµ x· héi. Nhãm ho¹t ®éng d­íi sù chØ ®¹o cña mét ng­êi ®­îc bÇu lªn tõ nh÷ng thµnh viªn cña nhãm, nhãm cã quyÒn lùa chän c¸c thµnh viªn míi tõ nh÷ng ng­êi do phßng nh©n sù giíi thiÖu. Nhãm cã møc ®é ho¹t ®éng ®éc lËp rÊt cao, th­êng ®­îc giao toµn quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.

Nhãm sÏ tù x¸c ®Þnh nh÷ng ph­¬ng ph¸p lµm viÖc cÇn thiÕt, s¾p xÕp thêi gian, bè trÝ c¸c thµnh viªn thùc hiÖn, trªn c¬ së cña c¸c môc tiªu, yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh ®Æt ra tõ tr­íc.

KÕt qu¶ ¸p dông nhãm tù qu¶n rÊt kh¶ quan, t¹o ra bÇu kh«ng khÝ t©m lý rÊt thuËn tiÖn trong s¶n xuÊt. Nhãm tù qu¶n ®· lµm thay ®æi mèi quan hÖ cña ng­êi c«ng nh©n víi c¸c chøc n¨ng cña hä, thùc chÊt mçi c«ng nh©n d­êng nh­ ®· ®­îc trao quyÒn cña nhµ qu¶n trÞ. ChÝnh ®iÒu nµy lµm cho hä lao ®éng tÝch cùc chñ ®éng, ®éng viªn tèt h¬n nh÷ng tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña hä. Cñng cè t¨ng c­êng sù hîp ®ång tËp thÓ lµm t¨ng nhanh n¨ng xuÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm.

4.3.3 Nhãm chÊt l­îng.

1. Kh¸i niÖm nhãm chÊt l­îng: Nhãm chÊt l­îng lµ nhãm tõ 5 ®Õn 10 nh©n viªn ®­îc ®µo t¹o ®Æc biÖt, hä sinh ho¹t theo chu kú (kho¶ng 1 giê/tuÇn) nhµm môc ®Ých x¸c ®Þnh vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n trong lÜnh vùc c«ng viÖc. Thµnh viªn trong nhãm lµ nh÷ng nh©n viªn lµm viÖc trong mét c«ng ®o¹n s¶n xuÊt hay dÞch vô.

2. C¸c b­íc thµnh lËp nhãm chÊt l­îng.

Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhãm chÊt l­îng tr¶i qua 4 b­íc:

+ B­íc 1: Ho¹ch ®Þnh.

B­íc nµy th­êng b¾t ®Çu tõ khi ban gi¸m dèc ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c nhãm chÊt l­îng vµ th­êng kÐo dµi ®é 1 th¸ng. Th«ng th­êng sÏ cã mét nhãm cè vÊn ®Ó gióp ban gi¸m dèc x¸c ®Þnh vµ chän läc c¸c nhãm chÊt l­îng cña doanh nghiÖp.

§iÒu quan träng nhÊt trong b­íc ®Çu tiªn lµ chän "héi ®ång ®iÒu khiÓn". Héi ®ång ®iÒu khiÓn lµ nhãm trùc tiÕp chØ huy ho¹t ®éng cña nhãm chÊt l­îng trong c«ng ty. Trong héi ®ång nªn cã c¸c thµnh viªn cã kiÕn thøc hiÓu biÕt thuéc vÒ nhiÒu lÜnh vùc liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng cña tÊt c¶ mäi c«ng nh©n viªn nh­: s¶n xuÊt, nh©n sù, kiÓm tra chÊt l­îng, ®µo t¹o, Marketing, tµi chÝnh...

Héi ®ång ®iÒu khiÓn cã tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu quan träng cho c¸c nhãm chÊt l­îng. Theo lo¹i h×nh ho¹t ®éng kh¸c nhau c¸c môc tiªu cÇn x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng nhãm nh­: Gi¶m sai sãt, phÕ phÈm, t¨ng c­êng kÝch thÝch vËt chÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¹o ®iÒu kiÖn m«i tr­êng lµm viÖc tèt h¬n.

Héi ®ång ®iÒu khiÓn cßn x¸c ®Þnh thªm mét sè ho¹t ®éng ®­îc coi lµ ngoµi quy ®Þnh cña nhãm chÊt l­îng nh­ vÊn ®Ò l­¬ng bæng, phóc lîi; nh÷ng vÊn ®Ò c¸ nh©n cña nh©n viªn.

Héi ®ång ®iÒu khiÓn chän ng­êi cã tr¸ch nhiÖn phèi hîp ho¹t ®éng hµng ngµy cña c¸c nhãm chÊt l­îng. Nãi chung ng­êi ®­îc chän lµm nhiÖm vô phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c nhãm chÊt l­îng, ®µo t¹o thñ lÜnh cho c¸c nhãm chÊt l­îng, triÖu tËp häp vµ cö c¸c chuyªn gia gióp ®ì c¸c nhãm chÊt l­îng khi cÇn thiÕt, duy tr× yÕu tè thóc ®Èy ho¹t ®éng cña nhãm.

+ B­íc 2: §µo t¹o.

Nh©n viªn chuyªn tr¸ch thñ lÜnh c¸c nhãm chÊt l­îng sÏ ®­îc ®µo t¹o trong kho¶ng 4 ngµy vÒ nhiÒu lÜnh vùc. Trong ngµy ®Çu häc viªn sÏ gÆp gì víi c¸c vÞ cè vÊn ®Ó th¶o luËn vÒ b¶n chÊt vµ môc tiªu cña c¸c nhãm chÊt l­îng.

+ B­íc 3: Lµm lÔ ra m¾t.

Lµm lÔ ra m¾t thñ lÜnh cña nhãm chÊt l­îng. C¸ch thøc tiÕn hµnh nh­ sau:

L·nh ®¹o phßng, ban ph©n x­ëng triÖu tËp häp tÊt c¶ nh©n viªn, giíi thiÖu nhãm chÊt l­îng, thñ lÜnh cña nhãm chÊt l­îng vµ nh©n viªn chuyªn tr¸ch vÒ ho¹t ®éng cña c¸c nhãm chÊt l­îng víi c¸c nh©n viªn. TÊt c¶ nh©n viªn ®Òu ®­îc phæ biÕn sÏ liªn hÖ víi nhãm chÊt l­îng vÒ tÊt c¶ mäi ®Ò xuÊt c¶i tiÕn hay s¸ng kiÕn cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña hä kh«ng kÓ hä cã tham gia nhãm chÊt l­îng hay kh«ng. Thñ lÜnh cña nhãm liªn hÖ víi tõng nh©n viªn ®Ó x¸c lËp c¸c mèi quan hÖ cÇn thiÕt cho nhãm chÊt l­îng ra ®iÒu lÖ ho¹t ®éng, nh©n viªn chuyªn tr¸ch sÏ gi¶i thÝch c¸ch thøc thu thËp sè liÖu vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cho c¸c thµnh viªn cña nhãm chÊt l­îng.

+ B­íc 4: Ho¹t ®éng.

Mçi nhãm chÊt l­îng sÏ ®i s©u ph©n tÝch vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn cña m×nh theo tr×nh tù:

1. X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt hay cÇn c¶i tiÕn cã thÓ nªu lªn c¸c vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm thêi gian, chÊp hµnh kû luËt lao ®éng...

2. Chän läc vÊn ®Ò: C¸c thµnh viªn cña nhãm chÊt l­îng nªn chän c¸c vÊn ®Ò cña hä mong muèn ®­îc gi¶i quyÕt. Thµnh viªn cña nhãm th­êng lµ nh÷ng ng­êi biÕt râ c¸c vÊn ®Ò cña nhãm. C¸i g× g©y trë ng¹i, khã kh¨n nhÊt cho hä trong c«ng viÖc vµ hä ë vÞ trÝ rÊt thuËn lîi ®Ó lùa chän c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt.

3. Ph©n tÝch vÊn ®Ò: Nhãm chÊt l­îng thu thËp vµ ph©n tÝch c¸c d÷ kiÖn vÒ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt theo c¸ch ®· ®­îc ®µo t¹o, h­íng dÉn. CÇn l­u ý lµ ®Ó cho c¸c thµnh viªn cña nhãm chø kh«ng ph¶i lµ c¸c chuyªn gia hay thñ lÜnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tÕ, mµ chÝnh hä ®· gi¶i quyÕt ®­îc, sÏ khuyÕn khÝch, ®éng viÖn hä rÊt nhiÒu.

4. kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt: C¸c quyÕt ®Þnh, ®Ò xuÊt cña nhãm sÏ ®­îc c¸c thµnh viªn cña nhãm tr×nh bµy miÖng víi l·nh ®¹o kÌm theo c¸c s¬ ®å hÖ thèng mµ hä ®· chuÈn bÞ s½n.

5. L·nh ®¹o xem xÐt l¹i c¸c kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt cña nhãm chÊt l­îng vµ ra quyÕt ®Þnh. L·nh ®¹o phßng, ban, ph©n x­ëng sÏ xem xÐt kü l­ìng c¸c kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt cña nhãm chÊt l­îng, khi cÇn thiÕt cã thÓ ®Ò nghÞ mét vµi nh©n viªn chøc n¨ng gióp ®ì trong viÖc ph©n tÝch c¸c kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt cña nhãm chÊt l­îng, sau ®ã l·nh ®¹o phßng, ban sÏ ra quyÕt ®Þnh. Trong tr­êng hîp c¸c kiÕn nghÞ kh«ng ®­îc chÊp thuËn, l·nh ®¹o ph¶i cã c¸ch gi¶i thÝch khÐo lÐo ®Ó kh«ng lµm gi¶m nhiÖt t×nh cña c¸c thµnh viªn trong nhãm chÊt l­îng.

4.4.1 ¸p dông chÕ ®é thêi gian lµm viÖc linh ®éng.

Do c¸c ®Æc ®iÓm vÒ c¸ nh©n vµ gia ®×nh kh¸c nhau, viÖc ¸p dông chÕ ®é, thêi gian lµm viÖc linh ®éng sÏ lµm cho nh©n viªn c¶m thÊy rÊt tho¶i m¸i, tù do trong c«ng viÖc vµ g¾n bã víi c«ng ty cña m×nh. ChÕ ®é thêi gian lµm viÖc linh ®éng thÓ hiÖn qua viÖc cho phÐp nh©n viªn ®­îc thùc hiÖn chÕ ®é ngµy lµm viÖc rót ng¾n, lùc chän thêi gian b¾t ®Çu ca lµm viÖc kh¸c nhau, hoÆc cho phÐp 2 hay 3 nh©n viªn tho¶ thuËn ®Ó thay phiªn nhau thùc hiÖn c«ng viÖc.

4.4.2 Tæ chøc c¸c héi thi, lÔ kû niÖm.

Trong doanh nghiÖp nªn ®Þnh kú 1 n¨m mét lÇn tæ chøc c¸c cuéc thi h­íng tíi n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho nh©n viªn cña m×nh nh­ héi thi bµn tay vµng. Th­êng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc thi ng¾n ngµy vµo mét môc tiªu träng t©m nµo ®ã trong s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc lµm cho c«ng nh©n viªn g¾n bã h¬n n÷a víi doanh nghiÖp. C¸c h×nh thøc nh­ thi ng­êi hoµn thµnh khèi l­îng s¶n xuÊt sím nhÊt, ng­êi cã s¶n phÈm ®Ñp nhÊt, ng­êi cã tµi qu¶ng c¸o s¶n phÈm... Nh÷ng ng­êi ®o¹t gi¶i ®­îc nhËn mét giÊy khen cña doanh nghiÖp vµ nhËn ®­îc tiÒn th­ëng.

Nh©n dÞp kû niÖm ngµy thµnh lËp doanh nghiÖp vµo dÞp lÔ, tÕt nªn cã phÇn quµ cña doanh nghiÖp tÆng cho tÊt c¶ nh©n viªn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi cã qu¸ tr×nh cèng hiÕn nhiÒu n¨m cho doanh nghiÖp kÓ c¶ ng­êi ®· nghØ h­u.

5.1 Kh¸i niÖm vµ vai trß cña ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.

Kh¸i niÖm: §¸nh gi¸ c«ng viÖc thùc hiÖn lµ ®o l­êng kÕt qu¶ c«ng viÖc thùc hiÖn so víi chØ tiªu ®Ò ra.

Vai trß cña ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.

- §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn cung cÊp c¸c th«ng tin c¬ b¶n, dùa vµo ®ã, c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò th¨ng tiÕn vµ tiÒn l­¬ng cña nh©n viªn.

- Gióp cho nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c nh©n viªn cã c¬ héi ®Ó xem xÐt l¹i c¸c phÈm chÊt liªn quan ®Õn c«ng viÖc cÇn thiÕt ph¶i cã cña mét nh©n viªn. HÇu hÕt mäi nh©n viªn ®Òu mong muèn biÕt ®­îc c¸c nh©n xÐt, ®¸nh gi¸ cña ng­êi chØ huy, l·nh ®¹o vÒ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh. §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, cung cÊp c¸c th«ng tin nµy cho nh©n viªn.

- Gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ vµ c¸c nh©n viªn x©y dùng kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh l¹i nh÷ng sai sãt trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

Néi dung tr×nh tù ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc tiÕn hµnh theo ba b­íc.

1. X¸c ®Þnh c«ng viÖc.

X¸c ®Þnh c«ng viÖc cã nghÜa lµ sù thèng nhÊt gi÷a nhµ qu¶n trÞ vµ nh©n viªn vÒ :

- Nhµ qu¶n trÞ mong ®îi nh©n viªn thùc hiÖn c¸i g×.

- Nh÷ng tiªu chuÈn mÉu, c¨n cø vµo ®ã sÏ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

2. §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cã nghÜa lµ so s¸nh viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn víi tiªu chuÈn mÉu. Trong b­íc nµy cã thÓ sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc kh¸c nhau.

3. Cung cÊp th«ng tin ph¶n håi: Cã thÓ thùc hiÖn mét lÇn khi viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc kÕt thóc hoÆc cã thÓ thùc hiÖn c«ng viÖc nhiÒu lÇn trong suèt qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, ®iÒu nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc.

C¸c c«ng viÖc rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p. §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng nh©n s¶n xuÊt lµm viÖc theo ®Þnh møc lao ®éng th× ®¬n gi¶n, cã thÓ c¨n cø trùc tiÕp vµo møc ®é hoµn thµnh cña c«ng nh©n. §¸nh gi¸ tinh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña c¸c nh©n viªn kh¸c l¹i rÊt phøc t¹p, khã chÝnh x¸c vµ th­êng sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p cÇn thiÕt.

5.2.1 §¸nh gi¸ b»ng b¶ng ®iÓm vµ ®å thÞ.

§©y lµ ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¶n vµ phæ biÕn nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc. Trong b¶ng liÖt kª nh÷ng ®iÓm chÝnh yÕu theo yªu cÇu cña c«ng viÖc nh­ chÊt l­îng, sè l­îng c«ng viÖc... vµ s¾p xÕp thø tù theo ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc tõ møc kÐm nhÊt ®Õn xuÊt s¾c. Mçi nh©n viªn sÏ ®­îc cho ®iÓm phï hîp víi møc ®é thùc hiÖn tõng ®iÓm chÝnh theo yªu cÇu cña c«ng viÖc. Sau ®ã tæng hîp l¹i, ®­a ra ®¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

5.2.2 XÕp h¹ng lu©n phiªn.

Mét ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó ®¸nh gi¸ nh©n viªn lµ s¾p xÕp hä tõ ng­êi giái nhÊt ®Õn ng­êi kÐm nhÊt, theo mét sè ®iÓm chÝnh nh­: Th¸i ®é lµm viÖc, kÕt qu¶ c«ng viÖc ...

C¸ch thùc hiÖn:

- LiÖt kª tÊt c¶ c¸c nh©n viªn cÇn ®¸nh gi¸.

- Trªn biÓu mÉu, ®èi víi tõng ®iÓm chÝnh, x¸c ®Þnh nh©n viªn ®­îc ®¸nh gi¸ cao nhÊt, lÇn l­ît ®Õn ng­êi kÐm nhÊt.

5.2.3 So s¸nh cÆp.

Ph­¬ng ph¸p so s¸nh cÆp gióp cho viÖc s¾p xÕp nh©n viªn theo ph­¬ng ph¸p s¾p xÕp, cã hiÖu qu¶ cao h¬n. §èi víi mçi yªu cÇu (hay ®iÓm) chÝnh yÕu nh­ sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc... Mçi nh©n viªn sÏ ®­îc so s¸nh víi mét nh©n viªn kh¸c trong tõng cÆp.

5.2.4 Phª b×nh l­u gi÷.

Theo ph­¬ng ph¸p nµy nhµ qu¶n trÞ l­u gi÷ l¹i mét sè vÊn ®Ò r¾c rèi, trôc trÆc liªn quan ®Õn t­ c¸ch thùc hiÖn c«ng viÖc cña mçi nh©n viªn, sau kho¶ng thêi gian 6 th¸ng, nhµ qu¶n trÞ gÆp nh©n viªn ®Ó bµn vÒ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, nh¾c l¹i c¸c r¾c rèi hay trôc trÆc ®ã, vµ kiÓm tra xem nh©n viªn cã tù gi¶i quyÕt ®­îc c¸c r¾c rèi trôc trÆc ®ã ch­a.

¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ nã yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i lu«n lu«n nh¾c nhë ®Õn c¸c r¾c rèi, c¸c trôc trÆc trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn vµ tõ ®ã cã biÖn ph¸p kiÓm tra, nh¾c nhë nh©n viªn, t×m c¸ch lo¹i trõ c¸c sai sãt cña hä trong thùc hiÖn c«ng viÖc.

5.2.5 Ph­¬ng ph¸p mÉu t­êng thuËt.

Nhµ qu¶n trÞ yªu cÇu nh©n viªn d­íi quyÒn m« t¶, t­êng thuËt l¹i viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn d­íi quyÒn nh»m s¬ bé ®Ò ra môc tiªu, kÕ ho¹ch hµnh ®éng vµ khuyÕn khÝch sao cho nh©n viªn lµm viÖc cã thÓ v­ît c¸c tiªu chuÈn mÉu. Trong mÉu t­êng thuËt còng cã phÇn ®¸nh gi¸ s¬ bé thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn vÒ c¸c mÆt. Yªu cÇu gi¸m s¸t, kinh nghiÖm lµm viÖc vµ ®¸nh gi¸ chung vÒ thùc hiÖn c«ng viÖc.

5.2.6 Ph­¬ng ph¸p phèi hîp.

Ph­¬ng ph¸p nµy phèi hîp nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p mÉu t­êng thuËt phe b×nh vµ cho ®iÓm. Tr×nh tù thùc hiÖn nh­ sau:

1. X¸c ®Þnh c¸c ®iÓm mÊu chèt vµ r¾c rèi trong c«ng viÖc .

2. Chia c¸c ®iÓm mÊu chèt vµ r¾c rèi thµnh nhiÒu nhãm nhá. Mçi nhãm lµ mét ®¹i l­îng.

3. Víi mçi ®¹i l­îng cÇn ®­îc ®¸nh gi¸ chia theo nhiÒu møc kh¸c nhau, ph©n lo¹i tõ møc kÐm nhÊt ®Õn møc tèt nhÊt. ¥ mçi møc cã minh ho¹ gi¶i thÝch b»ng ®iÓm mÊu chèt hoÆc r¾c rèi trong thùc hiÖn c«ng viÖc.

6.1 Nh÷ng lçi th­êng m¾c khi thùc hiÖn ®¸nh gi¸ c«ng viÖc.

1. tiªu chuÈn kh«ng râ rµng. CÇn ph©n biÖt râ yªu cÇu ë mçi møc: xuÊt s¾c, kh¸, trung b×nh, kÐm lµ g×. Lµm ®­îc nh÷ng viÖc g×, kû n¨ng cô thÓ ra sao th× xÕp vµo lo¹i xuÊt s¾c. Nh÷ng ng­êi kh¸c nhau sÏ cã c¸ch hiÓu vµ ¸p dông kh¸c nhau vÒ c¸c tiªu chuÈn xuÊt s¾c, kh¸, trung b×nh vµ kÐm. NÕu nh­ kh«ng cã c¸ch h­íng dÉn ph©n lo¹i cô thÓ víi tiªu chuÈn kh«ng râ rµng, cïng mét nh©n viªn cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ ë møc kh¸c nhau. §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m tÝnh chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶ cña viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

2. Thiªn kiÕn: ThÓ hiÖn khi ®¸nh gi¸ chung, viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, nhµ qu¶n trÞ chØ c¨n cø trªn mét tiªu chuÈn nµo ®ã hoÆc mét nÐt chÝnh nµo ®ã.

3. Xu h­íng trung b×nh: Xu h­íng ®¸nh gi¸ nh©n viªn vÒ møc trung b×nh, kh«ng cã ng­êi xuÊt s¾c, còng kh«ng cã ng­êi qu¸ kÐm.

4. xu h­íng cùc ®oan: Nhµ qu¶n trÞ cã xu h­íng ®¸nh gi¸ nh©n viªn theo c¸ch qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp. TÊt c¶ nh©n viªn dÒu ®­îc ®¸nh gi¸ tèt c¶ hoÆc kÐm c¶.

5. §Þnh kiÕn:Xu h­íng ®Ó cho c¸c yÕu tè kh¸c biÖt vÒ c¸ nh©n nh­ tuæi t¸c, mµu da, giíi tÝnh ¶nh h­ëng ®Õn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.

6.2. Mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

Lµm cho nh©n viªn tin t­ëng vµo viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc lµ c«ng b»ng vµ hä tÝch cùc, chñ ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ lµ mét biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc. §Ó ®¹t ®­îc viÖc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ch quan nhµ qu¶n trÞ cÇn chó ý mét sè mÆt sau ®©y:

1. tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc th­êng xuyªn. Nªu ra ®­îc nh©n viªn lµm tèt, c¸c nhËn xÐt vÒ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc sÏ lµm cho hä phÊn khëi, h¨ng say lµm viÖc. NÕu hä lµm ch­a tèt, hä sÏ cã c¬ héi t×m hiÓu vÒ c¸c thiÕu sãt cña hä vµ hä söa ch÷a ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh.

2. Nhµ qu¶n trÞ cÇn thÓ hiÖn hä lµ ng­êi hiÓu biÕt, quan t©m ®Õn c«ng viÖc cña nh©n viªn ®­îc ®¸nh gi¸. Gi÷a gi¸m thÞ vµ nh©n viªn cÇn cã sù nhÊt trÝ vÒ nh÷ng tr¸ch nhiÖm chÝnh cÇn thùc hiÖn trong c«ng viÖc.

3. Nhµ qu¶n trÞ cÇn phèi hîp víi nh©n viªn, ®Ò nghÞ hä còng tham gia vµo viÖc ho¹ch ®Þnh c«ng viÖc, lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ tèt h¬n, nh»m lo¹i trõ nh÷ng söa ®æi trong viÖc ®¸nh gi¸.

4. §µo t¹o, huÊn luyÖn nhµ qu¶n trÞ trong c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

Nh»m lo¹i bá nh÷ng lçi lÇm th­êng m¾c ph¶i trong ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn, cÇn ®µo t¹o huÊn luyÖn nhµ qu¶n trÞ lµm c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

C¨n cø vµo viÖc xÕp lo¹i, ®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, ng­êi h­íng dÉn sÏ gi¶i thÝch c¸c lçi mµ ng­êi ®¸nh gi¸ võa m¾c ph¶i. Sau ®ã ng­êi h­íng dÉn sÏ chØ ra c¸ch ®¸nh gi¸ chung vµ cã minh ho¹ thªm vÒ nh÷ng sai lÇm cña ng­êi ®¸nh gi¸ võa thùc hiÖn.

Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ cÇn chó ý nhiÒu yªu tè ngo¹i c¶nh t¸c ®éng ®Õn møc ®é chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc nh­: Tû lÖ thuyªn chuyÓn, tiÒn l­¬ng trung b×nh trong ®¬n vÞ, c¸c ¸p lùc kh¸c tõ bªn ngoµi. Do ®ã viÖc ®µo t¹o ng­êi ®¸nh gi¸ cã hiÖu qu¶, cÇn chó ý ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ cuéc sèng sÏ ¶nh h­íng ®Õn kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.

6.3.1 Môc ®Ých cña pháng vÊn.

Pháng vÊn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc nh»m nghiªn cøu, ph¸t hiÖn vµ ®iÒu chØnh c¸c sai sãt trong thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn hoÆc duy tr× vµ n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

Cã ba h×nh thøc pháng vÊn dùa trªn ba môc tiªu kh¸c nhau.

1. Tho¶ m·n - th¨ng tiÕn.

ViÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn tho¶ m·n, hay ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu chuÈn ®Æt ra th× nh©n viªn ®ã sÏ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn th¨ng tiÕn. Môc ®Ých cña pháng vÊn lµ th¶o luËn víi nh©n viªn vÒ kÕ ho¹ch nghÒ nghiÖp vµ c¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Æc biÖt ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n cho nh©n viªn, t¹o cho hä cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc, chøc vô vµ yªu cÇu cao h¬n.

2. Tho¶ m·n kh«ng th¨ng tiÕn: NH»m duy tr× vµ n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

H×nh thøc pháng vÊn nµy ¸p dông ®èi víi c¸c nh©n viªn ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ë c­¬ng vÞ hiÖn nay nh­ng hä kh«ng cã c¬ héi th¨ng tiÕn do c¸c nguyªn nh©n:

- Nh©n viªn ®· ®¹t ®­îc ®iÓm hoÆc møc cao nhÊt trong c¸c cuéc thi.

- Kh«ng cã chøc vô trèng.

- Do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é gi¸o dôc ®µo t¹o cña nh©n viªn.

- B¶n th©n nh©n viªn kh«ng cã nguyÖn väng th¨ng tiÕn.

V× viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn ®· tho¶ m·n c¸c yªu cÇu tiªu chuÈn cho nªn ng­êi pháng vÊn ph¶i t×m ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch hä tiÕp tôc duy tr× vµ n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc, th«ng qua c¸c h×nh thøc khen th­ëng thÝch hîp.

3. Kh«ng tho¶ m·n - ®iÒu chØnh:

Lo¹i pháng vÊn nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng nh©n viªn kh«ng ®¸p øng yªu cÇu tiªu chuÈn trong thùc hiÖn c«ng viÖc. Cã hai c¸ch gi¶i quyÕt:

- Yªu cÇu nh©n viªn ®iÒu chØnh, söa ch÷a nh÷ng sai sãt cña hä trong thùc hiÖn c«ng viÖc.

- Nh÷ng nh©n viªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh l¹i ho¹t ®éng cña m×nh, kh«ng thÓ ®¹t ®­îc yªu cÇu tiªu chuÈn th× ph¶i chuyÓn hä sang thùc hiÖn c«ng viÖc kh¸c, ®¬n gi¶n nhÊt hoÆc ph¶i cho nghØ viÖc.

6.3.2 ChuÈn bÞ pháng vÊn.

Buæi chuÈn bÞ pháng vÊn gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ pháng vÊn. ChuÈn bÞ pháng vÊn ph¶i chó ý ®Õn c¸c néi dung chñ yÕu sau ®©y:

1. Thu thËp d÷ liÖu th«ng tin cÇn thiÕt.

Nghiªn cøu bªn m« t¶ c«ng viÖc cña nh©n viªn víi c¸c tiªu chuÈn mÉu, xem xÐt l¹i hå s¬ nh©n viªn vÒ c¸c nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn lÇn gÇn nhøt.

2. ChuÈn bÞ cho nh©n viªn:

Th«ng b¸o cho hä biÕt tr­íc Ýt nhÊt lµ mét tuÇn thêi gian háng vÊn. Ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò, thu thËp c¸c th¾c m¾c phµn nµn cña nh©n viªn liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc ng­êi bÞ pháng vÊn, nªn chó ý vµo c¸c c«ng viÖc quan träng nhÊt trong toµn bé ho¹t ®éng cña ng­êi bÞ pháng vÊn.

Khi kÕt thóc pháng vÊn cÇn c¸m ¬n nh©n viªn vµ tãm t¾t nh÷ng néi dung chñ yÕu cho hä biÕt ®­îc nh÷ng ®iÓm chÝnh cña hä.

6.3.3 KhuyÕn khÝch nh©n viªn nãi nhiÒu trong pháng vÊn.

C¸ch duy nhÊt vµ rÊt ®¬n gi¶n ®Ó cho nh©n viªn cã thÓ thay ®æi ho¹t ®éng, c¸ch lµm viÖc cña hä lµ ®Ó cho hä nãi nhiÒu, sao cho hä cã thÓ nhËn ra sù thiÕu hôt vµ chÊp nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi trong ho¹t ®éng cña hä. Nh÷ng viÖc nªn lµm ®Ó khuyÕn khÝch nh©n viªn nãi nhiÒu.

- Im lÆng nghe hä nãi mét c¸ch ch¨n chó, kh«ng ng¾t lêi hä.

- Sù dông c¸c c©u hái th¨m dß nh­: ¤ng (hay bµ) ?

- §Æt c©u hái vµo d¹ng t×nh huèng cÇn gi¶i quyÕt : Gi¶ sö «ng lµ l·nh ®¹o phßng s¶n xuÊt, «ng cã nghÜ lµ ë ®©y cßn nhiÒu l·ng phÝ kh«ng?

- Sö dông c¸c c©u khuyÕn khÝch: ¤ng cø nãi tiÕp ®i, råi sao n÷a...

- Sö dông c¸c c©u hái lùa chän: Nh÷ng vÊn ®Ò mµ «ng kh«ng muèn lµm cho c«ng ty lµ g× ?

- Nh¾c l¹i c©u tr¶ lêi cuèi cïng cña nh©n viªn vµ ®Æt thµnh c©u hái. VÝ dô: Khi nh©n viªn nãi:"T«i kh«ng nghÜ lµ t«i lµm xong c«ng viÖc ". Pháng vÊn viªn cã thÓ hái: " ¤ng kh«ng nghÜ lµ «ng cã thÓ lµm xong c«ng viÖc, t¹i sao thÕ ?

- Chó ý nhËn ra t×nh c¶m, suy nghÜ thËt cña nh©n viªn th«ng qua nh÷ng ®iÒu mµ nh©n viªn nãi. VÝ dô khi nh©n viªn tá ra ng¹i ngÇn víi kh¶ n¨ng t¨ng tiÕn, pháng vÊn viªn cÇn suy nghÜ, ®Æt vÊn ®Ò : Ph¶i ch¨ng hä cho r»ng viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn kh«ng c«ng b»ng.

Nh÷ng ®iÒu cÇn tr¸nh:

- Nãi qu¸ nhiÒu

- Hái c¸c c©u hái chØ ®Ó nh©n viªn tr¶ lêi "cã", "kh«ng"

- Khuyªn b¶o nh©n viªn ; vÝ dô: ¤ng nªn lµm... NÕu t«i lµ «ng t«i sÏ.

- Kh«ng nªn nãi ra nh÷ng c©u th« b¹o.

- Kh«ng nªn nh¹o b¸ng, b«ng ®ïa nh©n viªn.

- Kh«ng nªn ®i qu¸ xa chñ ®Ò.

6.2.4 §èi xö víi tÝnh phßng ngù cña nh©n viªn.

Th­êng th­êng ai còng dùng lªn cho m×nh sù phßng ngù, hay tù bªnh vùc cho nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh. Khi bÞ phª b×nh lµ lµm viÖc kÐm, nh©n viªn sÏ ph¶n øng l¹i b»ng c¸ch:

- Phñ nhËn khuyÕt ®iÓm, tr¸nh tr¶ lêi c¸c c©u hái liªn quan.

- Tøc giËn, ph¶n b¸c l¹i mét c¸ch quyÕt liÖt.

V× vËy vÊn ®Ò hiÓu biÕt, biÕt c¸ch tiÕp xóc vµ xö lý víi tÝnh phßng ngù cña nh©n viªn lµ mét kü n¨ng quan trong trong viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc.

Sau ®©y lµ mét sè chØ dÉn trong c¸ch xö lý víi tÝnh phßng ngù cña nh©n viªn.

- H·y suy nghÜ r»ng tÝnh phßng ngù lµ rÊt b×nh th­êng, kh«ng cã g× ®Æc biÖt vµ kh«ng cÇn ng¹c nhiªn vÒ nã.

- Kh«ng bao giê tÊn c«ng vµo tÝnh phßng ngù cña nh©n viªn cè g¾ng chØ phª b×nh vÊn ®Ò, sù kiÖn, kh«ng ®Ò cËp ®Õn con ng­êi.

- Ho·n hµnh ®éng l¹i: §«i khi trong thùc tÕ, ®iÒu tèt nhÊt nªn thùc hiÖn lµ kh«ng lµm g× c¶. Giµnh mét thêi gian hiÖu qu¶ cho suy nghÜ vµ t×m ra gi¶i ph¸p hîp lý.

- Ph¸t hiÖn ra nh÷ng h¹n chÕ cña chÝnh b¹n.

§õng bao giê nghÜ r»ng b¹n sÏ gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò, nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò nh©n sù vµ còng ®õng cè g¾ng tá ra b¹n lµ mét nhµ t©m lý häc ®èi víi nh©n viªn. NgÉm nghÜ vµ t«n träng ý kiÕn cña nh©n viªn tr­íc khi nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ hä.

- Khi cÇn phª b×nh nh©n viªn, cÇn ph¶i thùc hiÖn theo c¸ch nµo sao cho vÊn ®Ò nh©n viªn duy tr× ®­îc lßng tù träng. Th«ng th­êng nªn thùc hiÖn phª b×nh nh©n viªn riªng biÖt, vµ phª b×nh gi¶m nhÑ møc ®é, cã vÝ dô cô thÓ vÒ t×nh huèng phª b×nh, ®ång thêi cã h­íng dÉn söa ch÷a, ®iÒu chØnh. Kh«ng lÊy lµm trß c­êi vÒ nh÷ng lçi lÇm cña ng­êi kh¸c. Thùc hiÖn phª b×nh cã môc ®Ých, kh«ng dùa theo ®Þnh kiÕn c¸ nh©n.

6.2.5 H­íng pháng vÊn tíi viÖc n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn.

Mét nghiªn cøu cho thÊy, nh©n viªn cã tho¶ m·n víi cuéc pháng vÊn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc kh«ng, th­êng phô thuéc vµo 3 vÊn ®Ò:

- Kh«ng c¶m thÊy run sî khi bÞ pháng vÊn.

- Cã c¬ héi ®Ó chuÈn bÞ lý t­ëng, c¶m xóc, thuÇn phôc víi ch­¬ng tr×nh pháng vÊn.

- GÆp mét nhµ pháng vÊn giái.

Tuy nhiªn môc ®Ých chÝnh cña cuéc pháng vÊn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc kh«ng ph¶i lµ lµm cho nh©n viªn thÊy tho¶ m·n hay hµi lßng víi cuéc pháng vÊn, môc ®Ých chÝnh cña pháng vÊn lµ gióp nh©n viªn tiÕp tôc n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc. Do ®ã tr¸ch nhiÖm cña ng­êi pháng vÊn lµ ph¶i:

- Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc.

- XÕp ®Æt c¸c môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc vµ lËp thêi gian biÓu thùc hiÖn, th«ng qua kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ.

- T×m hiÓu nh©n viªn vµ t×m ra biÖn ph¸p khuyÕn khÝch hä thÝch hîp.

Tãm t¾t: TuyÓn dông, ®µo t¹o ra nh÷ng nh©n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô kü thuËt cao, cã ®¹o ®øc tèt lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong qu¶n trÞ nh©n sù. Thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng nh©n viªn ®­îc tuyÓn dông vµ ®µo t¹o tèt kh«ng cã nghÜa lµ hä lµm viÖc tèt vµ tËp thÓ cña hä lµm viÖc tèt. VÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng lµ mét khoa häc vµ nghÖ thuËt nh»m ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng, tr×nh ®é, ®¹o ®øc cña mçi nh©n viªn vµ tËp thÓ ng­êi lao ®éng nh»m môc ®Ých ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.